An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
An Drochaid Eadarainn
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Stòraidhean is Naidheachdan
Am Ministear `s an t-Òl
Facal-toisich
Tha deoch làidir agus a’ chléir `nan dà chuspair air am bidh naidheachdan beaga éibhinn a’ tarraing gu tric. A's an stòraidh ait seo, air aithris aig Tormod MacGillEathain, nach maireann, a mhuinntir a’ Ghlinne Mhóir, tha ministear a’ searmonachadh air olc na dibhe. Am measg na feadhnach `s an éisdeachd, tha duine eirmseach, biorach air a theangaidh.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Strong drink and the clergy form the basis of many humorous Gaelic stories. In this story, the late Norman MacLean of Barra Glen Road tells of minister preaching the evils of drink and the witty response of an indiv individual in the audience.
Am Ministear 's an t-Òl
Bha Ministear a’s a' pharaiste, bha e uamhasach down, sìos air a’ gnog. Agus an oidhch’ a bha seo, dh’iarr e orr’ iad a’ cruinnicheadh aig a' hall, agus gu sealladh esan leotha dé bha `ad ag òl.
Ach, chruinnich iad uile aig a’ hall, aig an àite. `S thànaig e `staigh, -- dà bhotul aige. Botul do Sandy MacDonald whisky agus botul uiste, is dà ghloinne. Chuir e siod air a’ bhòrd. Thòisich e `g innse . . . nist’ tha mi dol a dh’ innse . . . shealltain dhuibh rud a tha sibh ag òl agus rud a bu chòir dhuibh a bhith `g òl.
Agus ars’ esan, thug e bogsa beag as a’ phòca agus thug e té dha na boiteagan `s chuir e dha `n ghloinne rum i. Chaidh i mun chuairt aon triop ann `s chaidh i sìos dha `n bhotum. Bhàsaich i. Chuir e an uair sin an téile a’s a’ ghloinn’ uiste. Thòisich ise dol mun cuairt, dol mun cuairt, bha i `dol mun cuairt.
Agus dh’éirich sean fhear air cùl chaich. Thànaig e anuas. Dh’fhaoignich e dha, “Gu dé bh’ a’s a bhotul a bha siod?”
Thuirt esan, “Sandy MacDonald.”
“O feumaidh mi falbh am màireach agus botul dheth fhaighinn. Tha bean agam làn bhiastaigan.”
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Frangag NicEachainn
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt
A humorous anecdote about a minister preaching against strong drink.
Tormad Pheadair Ruaraidh Ghilleasbuig
Rugadh Tormad Pheadair Ruaraidh Ghilleasbuig ann an Cùl Abhainn Ottawa, Siorramachd Bhioctoria. Mar a th' ann dha 'n a' chuid a `s motha dhe na teaghlaichean anns a' bhad sin, b’ ann do dh' Eilean Bharraigh a bhuineadh a shinnsearan. Phòs Tormad té Mairead Marsh `s bha triùir chloinneadh deug do theaghlach aca. Bha Tormad air fhastadh fad bhliadhnaichean aig plant a' ghiopsam a's na Narrows Bheaga.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Norman MacLean was born in Rear Ottawa Brook, Victoria County. Like many families on that side of the Iona Peninsula, Norman’s ancestors came from the Isle of Barra. Norman married Margaret Marsh and they had a family of thirteen. Norman worked for many years at the Little Narrows Gypsum Plant.
Norman MacLean est né à Rear Ottawa Brook, dans le comté de Victoria. Comme pour bon nombre de familles de la péninsule d’Iona, les ancêtres de Norman étaient originaires de l’île de Barra. Norman a épousé Margaret Marsh et ils ont eu 13 enfants. Norman a travaillé pendant de nombreuses années à l’usine de gypse de Little Narrows.
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Stòraidhean is Naidheachdan
A' Fear a Fhuair Fidheall Ùr
Facal-toisich
Bha na Gàidheil riamh measail air ceòl na fìdhleadh, mar a chìthear a’s an naidheachd bhig, ait seo. Mar ghné do stòraidh ris an canar ròlaist, tha `n naidheachd ag innse mu dhuine a bha treiseag aig baile air chéilidh às na mèinnean. Mar is minig a thachair, thadhail e aig taigh nàbaidh air a’ rathad `s an dol seachad. `S ann an uair sin gu robh ac' an taoim mhór.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Seumas The Gaels have always loved fiddle music, as we’ll hear in this tall tale. Our story concerns a fellow on a visit home from the coal mines. As it often happened, he stopped at a neighbour’s house on the way by. That’s where the fun began.
Les Gaëls ont toujours adoré la musique de violoneux, comme on l’apprend en écoutant cette histoire à dormir debout. L’histoire concerne un homme qui travaille dans les mines de charbon et qui rend visite à sa famille. Comme souvent, il s’arrête en chemin à la maison d’un voisin. Et c’est là que les choses deviennent amusantes.
A' Fear a Fhuair Fidheall Ùr
A' fear seo, bha e ag obair a's na mèinnean. Agus, o, fhuair e fidheall ùr. Agus a h-uile seachdain, bhiodh e 'cuir flask do ruma 's a' chlub bag. Agus, o, bha e mu sia mìosan, tha mi 'creidsinn air falbh. Thuirt e, "Uill," os' esan, "`'s tha ùine mhór nach fhaca mi m' athair 's mo mhàthair. 'S feumaidh mi," os' esan, "a dhol dhachaigh 'gan coimhead."
Alright, thàinig e dhachaigh 's chunnaig e fear a... an duine a bha seo a' tighinn a's a' bhàta suas às a’ Phòn.
"O," os' esan r'a’ mhàthair, "Tha mise 'dol a challadh an fhir ud a-nall. Tha toil agam," os' esan, "e choimhead deamar a tha cho math 's a tha an fhidheall agam."
"Alright," os' esan.. os' ise, a mhàthair.
Chall e 's thàinig e, an duine sin, dha 'n taigh. 'S thug e a-staigh e 's shuidh e air an t-seitheir. 'S thug e deagh dhram dha.
Os' esan. "Seo," os' esan, "an fhidheall anist." Os' esan, "Feuch anist gun doir thu deagh cheòl aiste."
Alright, theann e air seinn. Theann am bodach a bha sin air seinn na fìdhleadh 's a bha mhàthair 'g obair air bruich arain 's bha an taigh a' fàs cho teth.
'Thuirt e ris, "Thugainn amach fo té dha 'n na craobhan amuigh ann a' siod 's bheir sinn leinn na sèithrichean amach. Agus, faodaidh tu playadh gu leòr a dheanamh a sin."
Bha e 'g obair air playadh`s bhiodh e 'g obair air playadh leis an fhidheall 's a' bualadh a chasan air an talamh.
"Uill," os' esan, an duine, "feumaidh mise," os' esan, "a bhith 'falbh anist." Os' esan, "Tha i `fàs car anmoch. 'S bidh `ad a' wondraigeadh càit’ an deachaidh mi."
Uill, dh'fhalbh e dhachaigh co-dhiùbh.
`S an oidhche sin, rinn i uiste mór, o, uist’ uamhasach.
A’ bheil fhios agaibh gu dé?
`S a' mhadainn, nuair a dh'éirich mo mhàthair, chuir i na creamaran a`s na tuill a rinn na casan aig a’ bhodach a' playadh na fìdhl'.
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A tall tale about a fiddle player.
Histoire à dormir debout sur un violoneux.
Tena n’ in Frank Mhìcheil Ruaidh
Bhuineadh Tena n’ in Frank Mhìcheil Ruaidh do theaghlach anns a robh dualchas air a ghléidheadh gu àrd-ìre. Bha taigh Cloinn Nìll a bha seo `na àite fasanta mar thaigh-céilidh far am bitheadh muinntir an taighe gu tric ag éirigh air òrain, stòraidh is fearas-chuideachd mar bu nòs bho shean. Mar gum bitheamaid an dùil, `s ann à Barraigh a bha cuideachd Chloinn Nìll a bha seo.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Tena MacNeil, a Barra descendant, belonged to a family in which Gaelic tradition was maintained as a matter of daily life. The MacNeil home was a place of frequent visitors, where the songs, stories and customs of the Gael were sure to be enjoyed.
Tena MacNeil, dont les ancêtres étaient originaires de Barra, faisait partie d’une famille dans laquelle on maintenait les traditions gaéliques dans la vie au quotidien. Le foyer des MacNeil accueillait souvent des visiteurs et on y appréciait toujours les chansons, les récits et les coutumes des Gaëls.
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Stòraidhean is Naidheachdan
Creag nam Bròg
Facal-toisich
`S an t-seann aimsir, bhiodh muinntir Bhaghasdail a’ coiseachd dh’ionnsaigh a’ Bhàr a cheannach ghoireasan. Air an t-slighe, chuireadh iad orra brògan mun ruigeadh iad am baile `s chuireadh iad dhiubh na brògan aig an dearbh àite air an tilleadh. Dhèante seo gus leathar bhròg a chaomhnadh.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
A comical account of people walking from Boisdale to buy supplies in North Sydney, and their practice of putting on their shoes as they approached town, and removing them on their return journey.
Creag nam Bròg
Na daoine a bha fuireach anns a’ Bharachois agus ann am Baghasdail an toiseach an t-saoghail, cha robh ach aon stòr air a’ Bhàr - 's e sin Sudni a’ Tuath - àite Gheamail. Agus bhiodh iad a’ coiseachd dh’ ionnsaigh a’ Bhàr a cheannach ghnothaichean a bhiodh a dhìth orra mun taigh – tì 's siùcar 's gnothaichean mar sin.
Agus, bha aon chreag mhór ann agus an t-ainm a bh’aca air a’ chreag a bha sin, 's e ‘Creag nam Bròg.’ Choisicheadh iad air an casa'-rùisgte dh’ionnsaigh na creigeadh agus chuireadh iad na brògan orra agus choisicheadh iad dha 'n bhaile. Agus, nuair a bhiodh 'ad a’ tighinn dhachaigh, stadadh iad aig Creag nam Bròg agus bheireadh iad na brògan dhiubh. Agus choisicheadh iad air an casa'-rùisgte dhachaigh.
Ach Lucy Heag, mo mhuime, bha i bochd a’s an t-saoghal, agus bhiodh i toirt leatha a mart a dh’ionnsaigh Beinn Phòil ann am Barachois. Agus bhiodh i 'ceangal na mart an àite a gheobhadh i biadh gu leòr agus thogadh i suibheagan air aon latha, 's an ath latha, dh’fhalbhadh i leis a’ mhart 's bheireadh i na suibheagan astaigh gu àite Gheamail.
Ach turais dha na turais, dh’fhàs na brògan cho dona 's nach, gu feumadh i paidhir bhrògan fhaighinn. Chaidh i 'staigh gu àite Gheamail is fhuair i paidhir bhrògan. Agus, nuair a thàinig i gu Creag nam Bròg, thug i dhi na brògan. Agus, co-dhiubh, cha deach i fad' air a’ rathad nuair a bhuail an òrdag mhór ann an clach. Agus, bhrist i an òrdag mhór 'na leth.
Agus, thuirt Lucy Heag, “Taing do Dhia nach robh na brògan orm!”
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt
A comical account of people walking from Boisdale to buy supplies in North Sydney, and their practice of putting on their shoes as they approached town, and removing them on their return journey.
Eòs Labhrann Dòmhnallach
Thogadh Eòs Labhrann Dòmhnallach ann an coimhearsnachd Ghàidhealach, Baile Iarainn, faisg air Baghasdail. 'Na òige fhuair e min-eòlas air òrain is sgeulachdan an àite `s e air leth fialaidh ann a bhith `gan gabhail `s `gan aithris fad a bheatha. Rinn e obair shònraichte `s a' raon a’ clàradh beul-aithris.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Joe Lawrence MacDonald was raised in a Gaelic speaking community, Ironville, near Boisdale. As a young man he acquired an vast and detailed knowledge of songs and stories from the locality and was exceedingly generous in reciting and singing them throughout his life. He made a distinguished contribution to the collection of Gaelic folklore in Cape Breton
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Stòraidhean is Naidheachdan
Conan agus am Fuamhaire
Facal-toisich
Tha stòraidhean mu na Fianntaichean air a bhith `gan aithris an dàrna cuid an Éirinn `s an Albainn bho shean. Cluinnear sgeulachd mu na gaisgich, Fionn MacCumhail agus a chòmhlan, corra-uair gu ruig’ a’ là seo fhéin. Tha a’ sgeulachd seo ag innse mar a fhuair Conan, a’ fear a bu shuaraiche dha na curaidhean ud, ainm.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Stories of the Fenians have been popular in Scotland and Ireland since antiquity. These tales concern the adventures of Fionn MacCumhail and his warriors. In this story, we are told how Conan, the most obnoxious of the Fenians, got his name.
Les histoires des Fenians sont populaires en Écosse et en Irlande depuis l’Antiquité. Ces contes concernent les aventures de Fionn MacCumhail et ses guerriers. Dans ce récit, on nous raconte comme Conan, le plus odieux des Fenians, a reçu son nom.
Conan agus am Fuamhaire
`S ann aig Gilleasbuig Ceanadach a chuala mi `n naidheachd sin air Conan, a' fear bu shuaraiche a bh’ as an Fhéinn. Tha e coltach gu robh Conan a’ tighinn tarsainn air garbh-chrìochan neònach air choireiginn latha agus thànaig e gu bothan ann a’ sin agus thug e sùil astaigh. Bha béist mhór do dh’ fhuamhaire neo culaidh-uamhais air choireiginn `na shuidhe astaigh as an àite bha sin agus thuirt Conan,
“Cha n-fhaca mi riamh dorust fosgailte nach do choisich mi astaigh troimhe.”
Agus ghabh e astaigh. Bha àite air an suidheadh e ann a’ sin taobh bòrd is thuirt e, “Cha n-fhaca mi riamh suidheachan an àite nach do shuidh mi air.”
Agus shuidh e air an àit’ a bha seo. `S thug e sùil `s bha biadh air a’ bhòrd agus thuirt e, “Cha n-fhaca mi riamh biadh air bòrd nach do dh’ ith mi pàirt dheth.”
Chaidh e dh’ ionnsaidh a’ bhùird is thòisich e air a’ bhiadh ithe agus as an àm a bha seo bha a’ bhéist – am fuamhaire – bha e coimhead air `s a pheirceall gu math faisg air Conan agus e coimhead air. Tha mi cinnteach gu robh e gabhail beachd gu dé a nist an dòigh air a robh e dol `ga chuir gu bàs is nuair a bha Conan réidh dha `n bhiadh thuirt e, “Cha n-fhaca mi riamh cothrom air buille mhath a thoirt nach tug.”
Is chuir e fairis a’ bhéist `s bhrist e an citheal aige. Agus chuir e as dha `n fhuamhaire bha sin. Is nuair a thill e dh’ ionnsaidh na Féinn `s a dh’ inns’ e mar a thachair thuirt iad uile gu léir gun deanadh an duine bu shuaraiche a bh’ a’s an Fhéinn sin. Cha ligeadh an t-eagal leo’ aideachadh gu robh e gaisgeil air neo thòisicheadh e orra fhéin.
Agus sin mar a fhuair e an t-ainm gura h-e Conan an duine bu shuaraiche a bh’ as an Fhéinn. Agus cha chreid mi nach e Conan a thuirt. “Ma `s olc dhomh cha n-fheàrr dhut," mar a thuirt Conan ris an deamhan.
Bha siod ann an sean-fhacal. Sin agaibh an sgeulachd air Conan, am fear bu shuaraiche a bh’ air an Fhéinn.
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: © http://mqup.mcgill.ca/book.php?bookid=1373
This is a Fenian tale about the champion Conan.
Il s’agit d’un conte fenian sur le champion Conan.
Eòs Nìll Bhig
R’ a linn, bha Eòs Nìll Bhig air fear dha na sgeulaichean a b’ fheàrr a bha beò ann a' saoghal nan Gàidheal. A bharrachd air a bhith taosgach le seann seanchas, bha Eòs `na fhear-tagraidh làidir, sgairteil as leth gléidheadh na Gàidhlig agus a dualchais. Chaidh àrach òg ann an Ceap Leitheach, goirid dha `n Phòn Mhór.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Joe Neil MacNeil was an exceptional storyteller. His deep knowledge of Gaelic culture was drawn from the traditions of his own Middle Cape and areas of Gaelic Cape Breton where he worked as an itinerant carpenter, electrician, and mechanic. Joe Neil was also an active proponent for ongoing Gaelic development in Cape Breton.
Joe Neil MacNeil était un conteur exceptionnel. Il avait une profonde culture gaélique inspirée des traditions de sa propre région de Middle Cape et des régions du Cap-Breton gaélique où il était travailleur itinérant en menuiserie, électricité et mécanique. Joe Neil était également un ardent défenseur de la poursuite du développement de la culture gaélique au Cap-Breton.
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Cinneadas is Creideamh
Còir an Tighearna
Facal-toisich
Seann naidheachd mu Chloinn Nìll ann am Barraigh, nuair a gheobhadh an tighearna còir air bean na bainnseadh airson a’ cheud oidhche. Bha fear a Chloinn Illeathain a’ pòsadh `s chuir e stad air an tighearna `s stad air a’ chleachdadh sin.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
A legend of the MacNeil's of Barra, from the time when the laird or chieftain could claim a bride as his for the first night. When MacNeil came to claim the bride at a MacLean wedding, the bridegroom prevented him and put a stop to the practice.
Còir an Tighearna
Uell anist, bidh `ad a’ bruidhinn air Cloinn Nìll. Ach bidh feadhainn a’ cuir sìos air `s bidh feadhainn `na aghaidh sin. Ach feadhainn a Chloinn Nìll, cha chreid mi nach biodh `ad airson `na aghaidh sin.
Eòs Ruairidh mac Caluim Ghobha ... uell bha e `g innse dhomh fhìn latha ... Uell, anisd thall a’s an t-seann dùthaich an toiseach, bha Cloinn Nìll. Uell, bha feadhainn mhatha dhiubh ann `s feadhainn damainte, ifhrinn dona dhiubh ann cuideachd. Bha a’ fear seo a Chloinn Nìll agus, tha fhios agad, bha `ad `nan ceannardanann a shin.
Uell anist, nuair a phòsadh `ad thall a sin an toiseach, oidhche na bainnseadh nuair a phòsadh `ad, uell anist na tighearnan, dh’fheumadh a’ bhean an déidh a phòsadh, dh’fheumadh i `chiad oidhche a bhi còmhla ri fear dhe na tighearnan. Chuala tu sin. Ma dh’fhaoide gur e Eòs a bha `ga innse. Agus an uair sin, no `s an ath-mhadainn, leigeadh e i fa sgaoil a dh’ionnsaidh a companach.
Uell an niste, tha fhios agad fhéin damainte, ifhrinn math gum biodh e gu math truagh dhuit fhéin pòsadh `s a’ bhean agad `s gun toireadh an tighearn’ i `s a’ mhadainn `s thug e dhuit i mar gum b’e iasad a rinn e.
Ach co dhiubh, bha fear do Chloinn Leathain, bha e `dol a phòsadh agus a' fear sin dìreach, mar a chanas `ad, na Gobhaichean a bh’annda, no Goibhnich. Ach co dhiubh thuirt `ad ris, “Cha bhi thus’ air an aon dòigh.”
“Cha bhi,” os’ esan, “mis’ air an aon dòigh,” os’ esan. “Bidh an darna cuid ann,” os’ esan. “Bidh mise marbh,” os’ esan, “na bidh esan, an tighearna.”
Theann e ri ... Rinn e claidheamh. Tha teansa gu robh e `na ghobha math air tàilleabh gu robh e math air goibhneachd. Rinn e ... `s tha teansa gun d’rinn e claidheamh gu chùl. Thug e sin leis `s phòs `ad `s oidhche na bainneasdh bha an claidheamh aige an cùl a’ hall. Bha a’ bhanais a’ dol air aghaidh `s `ad toilichte mar a bha `fear eile `s a h-uile dòigh. Cha robh cion biadh `s cha robh cion àite danns’ ac’. Ach nuair a thànaig miadhon oidhche, a thànaig an tighearn’ astaigh leis fhéin `s thuirt e, “Tha an t-àm an gnothach a sgaoileadh,” os’ esan. “Tha mi `dol a thoirt leam,” os’ esan, “na h-ìghean, a' bhean seo agaibh.”
“Uell,” os’ esan, “sin rud nach dian thu,” os’ esan. “Bidh mise marbh no bidh thusa marbh. Cuir thus’ anist,” os’ esan, “do làmh oirre `s tha sin a’ mìnigeadh,” os’ esan, “nuair a chuireas, bidh do cheann-sa dhiot fhéin; co dhiubh bidh mise ann as a dheaghaidh gus nach bi.”
Sin agad a’ chiad stad a chaidh a dhianamh air an dol an aghaidh a bha sin a’s an t-seann dùthaich. `S e Eòs Rodaidh Chaluim Ghobha a bha `ga innse. Bha e càirdeach dha, bha e dhen aon sìol. Bha sin treis mhór. Bha sin `s an t-seann dùthaich nuair a bha na tighearnan ann. Bha `ad sin a’ cuir sgaoileadh air na daoine. Bha feadhainn mhatha dhiubh ann `s feadhainn dhona. `S tha mi `creidsinn gu robh sin `s a h-uile cinn’ a th’ann, ma dh’fhaoidte. Ged a bhiodh Mac’Illeathain, na Mac’Ille-bhràth ... gu robh feadhainn mhatha dhiubh ann `s feadhainn dhona dhiubh ann. `S math gu bheil. (gàire)
© Seumas Watson
Tar-sgrìobhadh: Seumas Watson
A legend of the MacNeil's of Barra, from the time when the laird or chieftain could claim a bride as his for the first night.
Migi Bean Nìlleig Ruairi Eòin a’ Phlant
Chaidh Migi mac Bean Nìlleig Ruairi Eòin a’ Phlant a bhreith `s a’ Chùl Mhór, far an deachaidh àrach òg. `S ann a mhuinntir Bharraigh a bha cuideachd Mhigi. Dh’ eug athair air nach robh Migi ach ceithir bliadhn’ a dh’aois. Theann e ri obair tarraing a’ mhéil aig ochd bliadhn’ a dh’aois. Bha bòsd aig Migi às a chuid Ghàidhlig agus e fìor dhéidheil air seann seanchas. `Na bharail fhéin, cha téid a’ Ghàidhlig idir gu bàs ann an Eilean Cheap Breatainn. B’e duine dìleas a bh’ann am Migi is esan an còmhnaidh an sàs ann an cùis na nàbachd: cànan, cultur is eaglais.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Michael R. MacNeil was born and raised in the Big Rear of Barra Glen. When Mickey was just four years old, his father died. He took on driving the local mail with horse and wagon at the age of eight. He loved his Gaelic language and culture, believing it would prosper among future generations. He was one-of-a-kind and well remembered for his commitment to his community, culture, language, and church.
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Cinneadas is Creideamh
Na Tùsanaich is na Gàidheil
Facal-toisich
Mar a thuigeas duine, bhuineadh cuid dha na Gàidheil is na Tùsanaich dha 'n aon chreideamh Chrìostail. Tha an sgeul eachdraidheil seo `na chuimhneachan air a’ chàirdeas a bha `ga leasachadh eadarra air a thachair iad ri chéile air tràigh Shanndra.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
It can be said that the Gaels and the Mi’kmaq were often in each other’s company during the time of Highland settlement in Nova Scotia. As evidenced in the following story, Barra Gaels and the Mi'kmaq practiced Catholicism. This legend gives an account of an encounter by Catholic Gaels with the Mi'kmaq in Iona.
On peut dire que les Gaëls et les Mi’kmaq se tenaient souvent compagnie lors de la période de la colonisation des Highlans de la Nouvelle-Écosse. Comme le montre l’histoire suivante, les Gaëls de Barra et les Mi’kmaq étaient des catholiques pratiquants. Cette légende raconte une rencontre des Gaëls catholiques avec les Mi’kmaq à Iona.
Na Tùsanaich is na Gàidheil
Migi Bean Nìlleig Ruairi Eòin a’ Phlant
Chaidh Migi mac Bean Nìlleig Ruairi Eòin a’ Phlant a bhreith `s a’ Chùl Mhór, far an deachaidh àrach òg. `S ann a mhuinntir Bharraigh a bha cuideachd Mhigi. Dh’eug athair air nach robh Migi ach ceithir bliadhn’ a dh’aois. Theann e ri obair tarraing a’ mhéil aig ochd bliadhn’ a dh’aois. Bha bòsd aig Migi às a chuid Ghàidhlig agus e fìor dhéidheil air seann seanchas. `Na bharail fhéin, cha téid a’ Ghàidhlig idir gu bàs ann an Eilean Cheap Breatainn. B’e duine dìleas a bh’ann am Migi is esan an còmhnaidh an sàs ann an cùis na nàbachd: cànan, cultur is eaglais.
Michael R. MacNeil was born and raised in the Big Rear of Barra Glen. When Mickey was just four years old, his father died. He took on driving the local mail with horse and wagon at the age of eight. He loved his Gaelic language and culture, believing it would prosper among future generations. He was one-of-a-kind and well remembered for his commitment to his community, culture, language, and church.
Michael R. MacNeil est né et a grandi à Big Rear of Barra Glen. Son père est décédé alors qu’il n’avait que quatre ans. Il s’est mis dès l’âge de huit ans à livrer le courrier dans la région avec un cheval et un chariot. Il adorait la langue et la culture gaéliques et était convaincu qu’elles continueraient de prospérer dans les générations à venir. Il était tout un personnage et on se souvient bien de son engagement vis-à-vis de sa communauté, de sa culture, de sa langue et de son église.
Ceap Breatainn: Loch Bhras d'Or
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Ged is e “Bras d’Or Lake” as tric a chìthear air na mapaichean, `s e Loch Mór nam Barrach a chanas cuid ris a' chuibhreann a `s motha dhi. Tha dualchas muinntir Bharraigh ri fhaighinn as gach ceàrn dhe `n roinn seo – cinnidhean mar Chloinn Nìll `s Cloinn ’Ill’Eathain. B’ ann à Barraidh, is na h-eileanan beaga `na cois, a thàinig iad tràth `s an naoidheamh linn deug. Gheobhar ann cuideachd sliochd Uibhist a Deas is Beinn na Faoghla, gu h-àraid mu thuath a null mu Bhaghasdail. `S e Caitligich a tha `s a’ mhór chuid. Chìthear mar theisteanas air an creideamh na h-eaglaisean brèagha air feadh na dùthcha mu `n cuairt. Tha Gàidheil nan crìochan seo air a bhith iomraiteach am measg luchd na Gàidhlig Cheap Breatuinn mar sheinneadairean, sgeulaichean is luchd-ciùil.
Neach-aithris: Séidheag Nic'illeMhaoil
Although you most often see Bras d’Or Lake written on maps, local Gaels often refer to “The Big Lake” as “The Great Lake of the Barra Men.” Large-scale settlement in the early 1800s from the Island of Barra and its outliers has left a great legacy of regional cultural and linguistic expression. North, on the Boisdale Peninsula, one will find the cultural contributions of descendants from settlers of South Uist and Benebecula stock. Most Gaels from this region traditionally adhere to the Catholic faith. Beautiful churches stand as a testament to the Church’s role in their communities. Gaels of central Cape Breton are well known as singers, storytellers, songmakers and musicians.
CAP-BRETON/GRAND LAC
Même si le nom qui figure le plus souvent sur les cartes est celui de « lac Bras d’Or », les Gaëls de la région l’appellent souvent le « Grand Lac » ou encore « le Grand Lac des hommes de Barra ». Il y a eu, au début du XIXe siècle, un grand établissement d’immigrants en provenance de l’île de Barra et ses enclaves nous ont légué un riche héritage culturel et linguistique pour la région. Au nord, dans la péninsule de Boisdale, on retrouve l’apport culturel des descendants d’immigrants de South Uist et de Benebecula. La plupart des Gaëls de cette région sont traditionnellement de confession catholique. La région compte de splendides lieux de culte, qui témoignent du rôle de l’Église dans ces communautés. Les Gaëls du centre du Cap-Breton sont bien connus en tant que chanteurs, conteurs, compositeurs et musiciens.