An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
An Drochaid Eadarainn
Crìochan Chamuis Anna
Stòraidhean is Naidheachdan
A' Fear a Theich le Brògan an Innsinnich
Facal-toisich
Fear a bha `na skater ainmeil. Thachair e ri grunn Innsinneach a bha skateadh. Lig e air nach do dh’fheuch e ris a' chleas seo riamh roimhe. Thug e 'n car asda `s theich e air na skates.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
A famous skater came across Indians skating in the ice. He pretended he had never skated and asked to try it. He tricked the Indians by fleeing on their skates.
A' Fear a Theich le Brògan an Innsinnich
Seo stòiridh mu dheidhinn fear a theich le brògan an Innseannaich. O chionn fad’ an tìd’ a bha `ad ag obair air a’ railroad anuas tro Orangedale `s Iona ann a’ shin. Bha daoine bhos an taobh siod a’ dol suas a dh’ obair air a railroad ann a’ shiod.
Uill, bha aon duine àraid, Eachann Mac`Illeain `s bh’e `na skater uamhasach math, skater a b’ fheàrr a bha riamh ann a St. Anns. Agus bh’e tighinn anuas dh’ a chois co-dhiùbh. Agus, air ràinig e anuas aig Nyanza ann a’ shiod, bha `n deigh sleamhainn `s bha crowd a’ skateadh ... na h-Innseannaich amuigh a’ skate air an deigh.
Uill, smaoinich e gu dheigheadh e mach a bhruidhinn riutha. Chaidh e mach a bhruidhinn riutha `s ... Uill, leig e orra (air) nach fhac’ e, nach fhac’ e skater riamh ron a’ sin. Agus, o, bh’ e coimhead air na skates. Bh’ e `g iarraidh orr’ a bhith skateadh. `S o uill, smaoinich `ad gum biodh fun gu leòr aca `s `s ann thòisich `ad ag éirigh air na skates a chur air.
O, thuirt e nach d'rinn esan skateadh riamh. O uill, bha poidhle fun gu bhith aca, is dibheirsean, 's sin a thug iad amach, chuireadh iad na skates air. Uill, an turas, a’ chiad, nuair a dh’ èirich Eachann `na sheasamh air na skates, uill a’ chiad turas a dh’fhalbh e, leig e e-fhéin `na shineadh `s bha `adsan an dùil gun do .......O, bha fun mór aca air.
Bha `ad an dùil gu robh poidhle fun gu bhith ac’. Ach dh’ èirich Eachann mu dheireadh `s bh’ e alright an uair sin `s gheàrr e aisd’ air na skates. Thug na h-Innseannaich air a dheaghaidh... ach cha tigeadh iad faisg air idir, idir, idir. Mu dheireadh, chaidh Eachann às sealladh air... sealleadh timichioll am points. Chan fhac' iad Eachann tuilleadh. Thàinig Eachann dhachaigh air na skates a Chobh Anndra.
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A story about a clever fellow who got a new pair of skates.
Eachann mac Eachainn Ghilleasbaig
`S ann à Rubha 'ic an Rothaich a bha Eachann mac Eachainn Ghilleasbaig. `S ann dha `n Eilean Sgitheanach a bhuineadh a chuideachd. Bha Eachann `na bhàrd ainmeil is bhiodh e ri òrain ait. `S e An t-Each Ruadh a `s fhasanta dhiubh. Bhiodh e `na thoileachadh mór dha an car a thoirt à duine sam bith a thigeadh `na chòir. Tha cuid dhe na naidheachdan aige ri `m faighinn air Sruth nan Gàidheal agus ann an Cape Breton's Magazine.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Hector Carmichael came from Munro's Point. His people belonged to the Isle of Skye. Hector was a terrific poet and song maker. He enjoyed making humourous songs, often teasing friends and neighbours. An t-Each Ruadh is perhaps the most famous of his compositions. He loved to play tricks on anyone he knew and got a grand kick out of the antics to follow. He was a wonderful storyteller, sharing several of them on Gaelstream and in Cape Breton's Magazine.
Crìochan Chamuis Anna
Cinneadas is Creideamh
Bhiodh 'ad ag Ùrnaigh
Facal-toisich
Tha ùrnaigh `s altachadh am bitheantas an dualchas na h-Eaglaise Phròstanaich. Bha e `na chleachdadh ann an móran thaighean mun cuairt air a’ Chladach a Tuath an teaghlach a thighinn cruinn `s a’ mhadainn a ghabhail ùrnaigh còmhla ro’ thoiseachadh air obair an latha. Thigeadh muinntir an taighe còmhla arithist feasgar gus ùrnaigh a ghabhail mun gabhadh iad mu thàmh.
Neach-aithris: Seumas Watson
Praying and the saying of grace are common aspects of the Protestant tradition around the North Shore. In many houses, families would come together for prayer before starting the day’s work. They would gather again in the evening to pray before retiring.
Teàrlach mac Caluim Iain Dhòmhnaill
Rugadh “Holy Charlie” MacDhòmhnaill (Teàrlach mac Caluim Iain Dhòmhnaill) a's an Tairbeart faisg air Drochaid na h-Aibhne Tuath. Bha ainm aig na Dòmhnallaich seo a bhi air leth cràbhaidh agus ionnsaichte air a’ bhìoball. Bha cliù aig Teàrlach a bhi `na mhinistear air leth an dàrna cuid a shearmonachadh `s a’ Ghàidhlig agus a thogadh am fonn. Thuinich cuideachd “Theàrlaich Naoimh” ann a Ceap Breatainn à Eilean Leòdhais.
Neach-aithris: Seumas Watson
“Holy Charlie” MacDonald was born in Tarbot, near North River Bridge. These MacDonalds were known as religious people well versed on the bible. Charlie was highly regarded as a minister capable of delivering a sermon in Gaelic and precenting. The first of these MacDonalds hailed from Lewis.
Le révérend Charles MacDonald est né à Tarbot, dans le comté de Victoria, lors de l’année connue sous le nom d’« Année de la grande neige ». Il était connu partout dans l’île sous le nom de « Holy Charlie ». Son père, Malcolm, était un théologien érudit et un aîné respecté dans l’Église presbytérienne. Charlie a été élevé dans un foyer imprégné de la tradition de Lewis, dans lequel les prières en famille, les chants religieux et la lecture de la Bible étaient très courants. La famille de Charlie MacDonald est restée très fidèle à l’Église et le fait que Charlie lui-même ait eu la vocation religieuse n’a rien eu de surprenant. Charlie a été pendant toute sa vie un pasteur compétent de l’Église presbytérienne du Cap-Breton.
Crìochan Chamuis Anna
Cinneadas is Creideamh
Is Rìoghail Mo Dhream
Facal-toisich
Tha Seònaid ni’n Chrisdein Dhòmhnaill Mhóir ag innse beagan mu deidhinn a teaghlaich `s i a' dol air n-ais ann an cuimhne dha `n Nirribhidh. Thàinig a sin seanair, Aonghas Tàillear, gu Crìochan Camus Anna à Leòdhas. `S e a' sgeul a bh'aig Seònaid gu na rugadh Aonghnas Tàillear mar an naoidheamh glùn anuas bho rìgh a bha uair ann an Lochlann. Co dhiubh gu bheil an eachdraidh seo ceart na ceàrr, tha an stòraidh `na theisteanas air a' cheangail a bh'ann eadar na Gàidheil `s na Lochlannaich a's an t-seann aimsir. Tha ainmeannan aig cuid dha na fineachach Leòdhasach stéidhichte air faclan às a' Lochlanais, mar eisimpleir MacLeòid, MacIomhair agus MacAmhlaigh.
Neach-aithris: Seumas Watson
Jessie MacRae tells about herself and explains familial ties to Norway. Her great grandfather, Angus Tailor Morrison, came to St. Ann’s Bay from the Isle of Lewis. Jessie states that he was a ninth generation descendent of a king in Norway. Regardless of how accurate this family account is, it is worth noting that Jessie was aware of a connection between the Gaels and the Vikings. Many surnames of Lewis settlers in the St. Ann’s Bay area, such as MacLeod, MacIver and MacAulay, have their roots in Norse words.
Jessie MacRae parle d’elle-même et explique les liens familiaux en Norvège. Son arrière-grand-père, Angus Tailor Morrison, est venu à St. Anns Bay en provenance de l’île de Lewis. Jessie dit qu’il était un descendant de neuvième génération d’un roi de Norvège. Que cela soit vrai ou non, il vaut la peine de noter que Jessie était consciente du lien entre les Gaëls et les Vikings. Bon nombre de noms de famille des colons de St. Anns Bay originaires de Lewis, comme MacLeod, MacIver et MacAulay, trouvent racine dans des mots norvégiens.
Is Rìoghail Mo Dhream
Seònaid ni’n Chrisdein Dòmhnall Mhóir Aonghais an Tàilleir
B’ ann à Cùl a' Chnuic Mhóir a bha Seònaid ni’n Chrisdein Dhòmhnaill Mhóir Aonghais an Tàilleir (Seònaid Mhoireasdan), boireannach eirmseach, éibhinn agus cho laghach `s a ghabhadh. `S e stoc à Leòdhas a bha `s a' cuideachd aice. Bha i `na ball do choithional Ephraim Scott a's an Acarsaid a Deas. Le làn a cinn dhe `n Ghàidhlig, dheanadh Seonaid toileachadh mór ri pàirt a ghabhail ann an tachartasan aig Colaisde na Gàidhlig, goirid dha h-àite-còmhnaidh pìos beag shuas a' rathad.
Neach-aithris: Seumas Watson
Jessie MacRae was born and raised at Big Hill Rear, Victoria County. She was a very blunt and comical lady. Jessie was an active member of the Ephraim Scott Presbyterian Church in South Haven and enjoyed attending events at the Gaelic College near hear home.
Jessie MacRae est née et a grandi à Big Hill Rear, dans le comté de Victoria. Elle était une femme très franche et très comique. Jessie participait à de nombreuses activités de l’église presbytérienne Ephraim Scott à South Haven et aimait participer aux activités au Gaelic College près de chez elle.
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Samhla air Dualchainnt
Blas Cheap Breatainn an Ear-Dheas 2
Sen
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Samhla air Dualchainnt
Blas Cheap Breatainn an Ear-Dheas 1
Smathaid
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Na h-Òrain
A' Ruma Bàn, Pàdraig
Facal-toisich
`S an àm a bha reic air stuth làidir `ga chroiseadh an Albainn Nuaidh, chaidh an soitheach, Afghan Prince, far a cùrsa an droch stoirm. `S an dol seachad air cladach an ear-dheas Eilean Cheap Breatainn, chaidh i fodha goirid do Cheap Ghabaruis. Leis mar a thachair, bha `na broinn luchd mór do ruma bàn. Cha b’ fhad' an uair sin gus a robh muinntir an àite an gnìomh gus an stuth prìsmhor a shabhaladh. Tha deagh sheansa gu robh an stuamachd `ga cur dha `n dàrna taobh treiseag.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
At the time of Prohibition in Nova Scotia, a ship coming from the West Indies, the Afghan Prince, went down in a fierce storm passing by Cape Breton’s south-eastern coast, near Cape Gabarus. The ship’s consignment included a load of white rum. People from the surrounding area soon set about recovering the cargo. It seems that some of them went on a drunken spree!
À l’époque de la Prohibition, en Nouvelle-Écosse, un navire en provenance des Antilles, le Afghan Prince, a sombré lors d’une grosse tempête au large de la côte sud-est du Cap-Breton, près de Gabarus Cape. La cargaison du navire comprenait une réserve de rhum blanc. Les gens des alentours ont tôt fait de se lancer à la recherche de la cargaison. Apparemment, certains d’entre eux ont vraiment fait la fête!
Thug mi’n oidhche 'n raoir 's an àiridh,
Thug mi’n oidhche 'n raoir 's an àiridh,
Thug mi’n oidhche 'n nochd am foighneachd,
Có thug dhuibh an ruma ban ud.
'S iomadh olc a thig air daoine,
'S iomadh trioblaid thig air dùthaich,
Thàinig an African Prince dh’an dùthaich,
'S gu’n tug i na daoraichean dh’an àite.
'S bochd nach deach i as a chéile,
Mu 'n do ràinig i Ceap Sable,
Shàbhaladh e iomadh creutair’
A thug spèis dh’an ruma ban.
'S ann aig Cnoc Gilleasbuig ‘ic Fhionnlaigh,
Chuala sinn an upraid ‘ san èibheach,
Cuid dhiubh seinn Tipperary,
'S aig na beistean an droch canail.
'S gu’m bheil balaich òg na dùthcha,
Falbh an cois luchd na daoraich,
'S bochd nach faiceadh leithid as cuid dhiubh,
A' dol null dh’an sgoil Shàbaid.
'S an tha ceannaichean na dùthcha,
Dèanamh fortain air an t-siùcar,
Reiceadh iadsan iomadh punnd dheth,
A dhèanamh toti aor an glad diubh.
Chì thu bodach anns an tìr seo,
Anns a’ gheamhradh cheannach creimar,
Cha ’n eil foighneachd air a’ phris,
Ach gu 'm bheil cinnt gu 'm bi e làn aig’
'S an tha 'n t-àm dhuibh sgur dh’an ùpraid,
'S a bhi tuiteam air bhur glùintean,
'S a bhi dèanamh facail ùrnaigh,
Gu’n tig am flu is gun sibh sàbhailt'.
Cha dean e dhomhsa a bhi ro-phròiseil,
Ged a ni mi duanag òrain,
Oir tha mòran dha mo chàirdean,
'G òl alcohol An Ruma Ban.
Tar-sgrìobhadh: Fad air Falbh ás Innse Gall
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt
Song about a shipwreck and its cargo of rum.
Chanson sur une épave et sa cargaison de rhum.
Pàdraig mac Bhrian `ic Elmer `ic Iain `ic Benjamin
Rugadh Pàdraig mac Bhrian `ic Elmer `ic Iain `ic Benjamin is chaidh a thogail ann an Havre Boucher an Ear. `S ann à Arisaig a thàinig a chuideachd. `S e bhith cluinntinn ceòl na fìdhleadh a thug air Gàidhlig a thogail. Dh'ionnsaich e a chuid Ghàidhlig `s an Àrd-Bhaile `s na clasaichean ‘Gàidhlig aig Baile’. The e math gu naidheachdan is òrain `s math `s a chuideachd.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Patrick Bennett was born and raised in East Havre Boucher. His people came from Arisaig. He took an interest in learning Gaelic after developing an appreciation for fiddle music. He learned Gaelic in Halifax at Gàidhlig aig Baile classes. Great to tell stories and sing songs, his company is well loved.
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Na h-Òrain
Tha mo Bhreacan Fliuch fo 'n Dìle
Facal-toisich
`S gann gu robh àite `s am bith an Eilean Cheap Breatainn far nach cualas an t-òran seo air a ghabhail aig a’ chleith-luathaidh. Tha an t-òran fasanta gus an là an diugh. Aréir an àite dha `m buineadh an seinneadair, bhitheadh beagan diobhar a' siod `s a’ seo ann an cuid dhe na ceathramhan a ghabhadh e. `S e beatha `s an t-saighdearachd an naidheachd air a bheil an t-òran a’ toirt dealbh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
There’s hardly a corner of Cape Breton that this song was unheard at the milling table. It remains popular to the present with slight variations in the verses from area to area. It describes a soldier’s life.
Tha mo Bhreacan Fliuch fo 'n Dìle
Séisd:
Tha mo bhreacan fliuch fo `n dìle,
Chan fhaod mi innse mar tha e,
Tha mo bhreacan fliuch fo `n dìle
`S tha mo bhreacan-s' air a mhilleadh
Aig na gillean air a’ bhàta
`S tha mo bhreacan gu fliuch, fuar
'S chan fhaod mi chuir suas am màireach
Cuiridh mi suas am breacan guailleadh
Claidheamh is crios-gualainn ‘ `s charger
Cuiridh mi suas am breacan bòidheach,
Criosan òir air còta sgàrlaid
'S mis’ am màireach falbh a sheòladh
Chan ann dha m’ eòlas a ta e.
Dol a dh’ Eilean an eòin uaine
Cha robh duine riamh a’ tàmh ann
'S dol a dh’ Eilean nan eòin dhubha
Cha bhi mi dubhach na slàn ann
'S tha na h-ighneagan an gruaim leam
O’ n lath' fhuair mi `n cota sgàrlaid
`S fhuair mi naidheachd o chionn seachdainn
Soitheach Lachlainn a bhith sàbhailt’
`S chunna mi dol seachad suas i
`S am muir uaine as deoghaidh a sàileach
Canabhas geal, òg gu Judy
'S faileas às a taobh le varnish
`S ann le bagaichean nan Geangach
A rinn sinn Ceamaileon fhàgail
Dol asteach gu wharf a’ Noble
Cha robh aon seòladair ceàrr innt’
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt
A song concerning the hardships of being a soldier away from home.
Fionnlagh Dhòmhnaill Alasdair
Chaidh Fionnlagh Dhòmhnaill Alasdair (Dòmhnallach) a bhreith ann a Léig Ghabaraus, Siorramachd Cheap Breatainn. `S ann à Uibhist a Tuath a bha chuideachd. `S e a bu chosnadh do Fhionnlagh `na òige a bhi ris an iasgach agus ag obair `s a' choillidh. Cheannaich e baile fearainn nuair a bha e 'tarraing suas ann an aois. Bha Fionnlagh, agus a bhràthair, Aonghas ainmeil mar shàr sheinneadairean. B’ ann tric a ghabhadh Fionnlagh òran beag, éibhinn, a rinn e fhéin, aig a' chleith-luaidh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Philip “Round Lake” MacDonald (Philip Donald Sandy) was born in Gabarus Lake, Cape Breton County. He is descended from emigrants from North Uist. Philip made a living fishing and working in the woods when he was young, and kept a small farm in later years. Philip was a well known singer, along with his brother Angus, and often entertained at milling tables with funny songs, often ones he had made himself.
Philip « Round Lake » MacDonald (Philip Donald Sandy) est né à Gabarus Lake, dans le comté du Cap-Breton. Il descendait d’immigrants originaires de North Uist. Philip a gagné sa vie à la pêche et dans les bois quand il était jeune et a plus tard exploité une petite ferme. Il était connu pour ses talents de chanteur, de même que son frère Angus, et divertissait souvent les tables de foulage avec des chansons comiques, dont il était fréquemment l’auteur.
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Na h-Òrain
Dùthaich nan Craobh
Facal-toisich
Chaidh an t-òran tiamhaidh gun urra seo a dheanamh, `s dòcha, `s an naoidheamh linn deug. Tha am bàrd a’ sònrachadh a’ chianalais a bhiodh ann air roinn mhór de Ghàidheil a bha triall às anull gu “Dùthaich nan Craobh.” Tha e `cur an céill aithreachais a leannan fhàgail `s a’ chùl. `S ann a tha e `toirt a shoraidh dhi `s an dealachadh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
This sentimental anonymous song, probably dating from the nineteenth century, tells of homesickness and sadness at leaving Scotland for the “Land of the Trees.” The author expresses his regret at leaving his sweetheart and sends his love to her.
Cette chanson sentimentale est anonyme. Elle remonte probablement au XIXe siècle et parle du mal du pays et de la tristesse de devoir quitter l’Écosse pour le « pays des arbres ». L’auteur exprime le regret qu’il a de quitter sa bien-aimée et lui envoie tout son amour.
Dùthaich nan Craobh
Seisd:
A bhith fàgail na dùthcha,
`S a bhith togail a siùil rith’,
`S e bhith stiùireadh a cùrsa
Gu dùthaich nan craobh.
Gur e mis’ tha fo smuairein,
`S mi a’ seòladh thar chuantan,
A’s mi bhith `g ionndrainn nan duanag
`S tric a fhuair mi o m’ ghaol.
Nuair a bha mi le m’ ghràdh-sa
Ann an dùthaich nan àrd-bheann,
`S tric a dh’ éisd mi ri `mànran
Fo sgàile nan craobh.
Di-dòmhnuich m’ an d’ fhàg mi,
A’s mi coiseachd na sràidean,
Thachair orm-sa mo mhàldag,
Le `blàth-shùilean caoin.
Faiceam long a’ dol dhachaidh,
Gu Albainn no Sasunn,
Sgrìobhaidh mise gu m’ leannan
Gur maireann mo ghaol.
Ach ma bhitheas mi maireann,
`S tighinn sàbhailte dhachaidh,
Cha téid mi tuilleadh gu maraich' [marachd];
Ni mi fantail `s na caoil.
Bheir mo shoraidh tar sàile,
Ceud soraidh gu bràth bhuam,
Dh’ ionnsaigh rìbhinn nam blàth-shùil,
Té `s fheàrr leam `s an t-saoghal.
Ma nì thu `m pòsadh mun tig mi,
Feuch gur feàrr e na mise;
Na gabh pòitear no misgear,
`S na gabh idir fear faoin.
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: An t-Òranaiche
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt 2012
An emigration song, author unknown.
Chanson d’émigrant, auteur inconnu.
Lachlann mac Eardsaidh `ic Lachlainn Mhóir
'S ann do Mhira Mhór, an taobh a deas, a bhuineadh Lachlann mac Eardsaidh `ic Lachlainn Mhóir. Thàinig na daoine aige à Mòrar. `Na thuathanach sgileil, bha Lachlann a’ siubhal feadh Eilean Cheap Breatainn a chur ri bùidsearachd. `S iomadh òran a thog e `s a ghabh e `s an àm a bha sin. Nochd cuid dhe na h-òrain aige air a’ chlàr Songs of the Mira.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Lauchie Gillis was from Grand Mira South. His people came from Morar. A skilled farmer, he travelled throughout Cape Breton working as a butcher. He sang, and learned, many Gaelic songs during this time. A selection of Lauchie’s songs are available on the recording titled Songs of the Mira.
Lauchie Gillis était originaire de Grand Mira South. Il était doué pour l’agriculture et voyageait également partout au Cap-Breton dans le rôle de boucher. Il a chanté et appris de nombreuses chansons gaéliques pendant cette période. Vous trouverez une sélection des chansons de Lauchie dans l’enregistrement intitulé Songs of the Mira.
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Na h-Òrain
Dan do Sheann Ford
Facal-toisich
Rinn Uilleam mac Ghilleasbuig an t-òran seo air seann Mhodel-T Ford a bh’aig Dòmhnall mac Iain `ic Dhòmhnaill `ic Iain `ic Nìll `ic Uilleam (MacLaomuinn) à Aiseag Mhira. Tha Uilleam a’ toirt dealbh air cho cunnartach, ropach `s a bha an càr a bh’ann. Feumaidh gu robh e ceart gu leòr agus an teaghlach do Lamanaich ud a’ gabhail naidheachd an t-seann Ford aig Dan gu ruige a’ là seo fhéin.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
William MacVicar made this song about an old Model-T Ford that belonged to Donald “Dan” Lamond from Mira Ferry. In the song, William talks about how dangerous the car was. He was probably telling the truth, as stories about this car are still told among the Lamond family today.
William MacVicar a composé cette chanson sur une vieille automobile Ford Model T qui appartenait à Donald « Dan » Lamond, de Mira Ferry. Dans la chanson, William raconte combien l’automobile était dangereuse. Il disait probablement la vérité, parce que l’on raconte encore des histoires sur cette voiture dans la famille Lamond aujourd’hui.
Séisd:
Tha buidh’ air an uisge bheath’,
Tha buidh’ air `s cha ghabh e cleith,
Tha buidh air an uisge bheatha,
Dh’òlainn teth is fuar e.
An cuala sibh ‘san àite seo,
An càr a fhuair a’Làmanach,
Gu fan i far na fàgar i ,
Mur tàirnear i cha ghluais i.
‘Se siod an càr tha cunnartach
Ma tharas i air buille thoirt dhut;
An làrach far a cuir i thu,
Gu fuirich thu ‘nad shuain ann
‘Us ma théid thu asteach gu baile leath’
Aig […?] gun caillear i,
Cha dean i cnoc Iain Shalaich dheth;
Cha toir a h-anail suas i.
O thuirt Dòmhnall Angaidh ris
‘Mun d’fhuair sibh ‘chùis a rannsachadh,
Tha’n uidheam stiùiridh cam innte;
Mun dean i call cuir bhuat i’.
Is neònach liom nach do ghlac iad thu
Nuair thug thu chun na margaid i;
Cà robh do shùil nach fac’ thu i,
`S do chlaistneach nach do chuala?
O, chan eil innt’ ach sàrachadh,
Gun inneal leis an càrar i;
Dean dìleab chun a’chàrnan leath’
Leig bàs leath’ mar as dual dhut.
O chan eil innt’ ach trìlleachain,
Gun sian innt’ ach na pìosannan;
Tha i colach ri gunna an Innseannaich,
Gun sian innt’ ach `fhuaimean.
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
Song about a worn-out, old car.
Chanson sur une vieille voiture très vieille.
Ailean mac Ruairidh Aonghais Dhòmhnaill Uilleim
`S e Ailean mac Ruairidh Aonghais Dhòmhnaill Uilleim à New Boston a ghabh an t-òran seo. `S ann aig athair, Ruaraidh, a thog Ailean a chuid a bu mhótha dhe `n h-òrain aige. Cha bu mhór nach robh cuideigin air chéilidh gach oidhche `s an taigh. Nam biodh a' chidsin làn dhaoine, bhiodh stumpaichean agus déilean 'gan cur ris a' bhalla gu faigheadh gach neach suidheachan ann. `S e stoc à Leòdhas a tha `s an teaghlach seo do Chloinn `ic Leòid.
`S ann a mhuinntir Chatalón a bha Uilleam mac Ghilleasbuig, fear do Chloinn a' Phiocair. Thuinich an cinneadh seo a’s na crìochan ud às Uibhist a Tuath. Tha e coltach gu robh am bàrd an còmhnaidh ri òrain éibhinn a dheanadh mu thachartasan 's an nàbuchd aige. Nam biodh rudeigin neònach air éirigh ri cuideigin, chanadh iad, “Na can guth do dh’Uilleam,” air eagal 's gun deanadh e òran, na aoir, mu deidhinn.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Allan MacLeod from New Boston sings this song for us. Allan learned most of his songs from his father. Most nights there was someone in visiting and many nights there was a crowd in the kitchen. Allan said that they would keep stumps and boards against the wall in the kitchen to make places to sit. The origins of this MacLeod family are in the Isle of Lewis.
William MacVicar was of the North Uist people who settled in Catalone and the surrounding area. He made an abundance of song, many of them humorous, about things that happened in the neighbourhood. If something strange, or unusual, happened to someone, they would say, “Don't say a word to William,” as they were afraid he would make a song about it.
C’est Allan MacLeod de New Boston qui nous chante cette chanson. Allan a appris la plupart de ses chansons auprès de son père. La plupart du temps, en soirée, dans sa famille, il y avait de la visite et souvent même une vraie foule dans la cuisine. Allan racontait qu’ils gardaient de vieilles souches et des planches contre le mur dans la cuisine pour que les gens puissent s’asseoir. Cette famille MacLeod est originaire de l’île de Lewis.
William MacVicar faisait partie des gens de North Uist qui se sont établis à Catalone et dans les alentours. Il a composé toutes sortes de chansons, souvent humoristiques, sur ce qui se passait dans le voisinage. Si quelque chose de bizarre ou d’inhabituel arrivait à quelqu’un, les gens disaient « N’en dis rien à William! », parce qu’ils craignaient qu’il en fasse une chanson.
Ceap Breatainn an Ear-Dheas
Na h-Òrain
A' Ruma Bàn
Facal-toisich
`S an àm a bha reic air stuth làidir `ga chroiseadh an Albainn Nuaidh, chaidh an soitheach, Afghan Prince, far a cùrsa an droch stoirm `s an dol seachad air chladach an ear-dheas Eilean Cheap Breatainn, chaidh i fodha goirid do Cheap Ghabaruis. Leis mar a thachair, bha `na broinn luchd mór do ruma bàn. Cha b’ fhad' an uair sin gus a robh muinntir an àite an gnìomh gus an stuth prìsmhor a shabhaladh. Tha deagh sheansa gu robh an stuamachd `ga cur dha `n dàrna taobh treiseag.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
At the time of Prohibition in Nova Scotia, a ship coming from the West Indies, the Afghan Prince, went down in a fierce storm passing by Cape Breton’s south-eastern coast, near Cape Gabarus. The ship’s consignment included a load of white rum. People from the surrounding area soon set about recovering the cargo. It seems that some of them went on a drunken spree!
À l’époque de la Prohibition, en Nouvelle-Écosse, un navire en provenance des Antilles, le Afghan Prince, a sombré lors d’une grosse tempête au large de la côte sud-est du Cap-Breton, près de Gabarus Cape. La cargaison du navire comprenait une réserve de rhum blanc. Les gens des alentours ont tôt fait de se lancer à la recherche de la cargaison. Apparemment, certains d’entre eux ont vraiment fait la fête!
Séisd:
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
An oidhch' an nochd gu bheil mi foighneachd,
Có thug dhaibh a' ruma bàn ud.
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh.
… a h-uile fear `s a stòpan làn dheth
Tha ceathrar do dhaoine sgairteil
Timcheall a’sàbhaladh casg dheth
Roll iad suas e ann am pasgan
Gos am faighte dhachaidh sàbhailt’.
Chan eil bodach anns an tìr seo,
Nach bi falbh a’ slaodadh creamer,
Cha bhi foighneachd gu dé `s pris dha,
Ach gu cinnteach gum bi `n làn ann.
`S an tha `n t-àm agaibh sgur dhan ùpraid,
`S a bhith tuiteam air ur glùinean,
`S a bhith tric a’gabhail ur n-ùrnaigh,
Mun tig am flù is gun sibh sàbhailt’.
*****************************************
Séisd:
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
An oidhch' an nochd gu bheil mi foighneachd,
Có thug dhaibh a' ruma ban ud.
Thug mi `n oidhche `n raoir `s an àiridh,
`S iomadh olc a thig air daoine,
`S iomadh trioblaid thig air dùthaich,
Thàinig an African Prince dha `n dùthaich,
`S gun tug i na daoraichean dha`n àite.
`S bochd nach deach i as a chéile,
Mu `n do ràinig i Ceap Sable,
Shàbhaladh e iomadh creutair’
A thug spéis dha `n ruma ban.
`S ann aig Cnoc Gilleasbuig `ic Fhionnlaigh,
Chuala sinn an upraid `s an éibheach,
Cuid dhiubh seinn Tipperary,
`S aig na beistean an droch canail.
`S gum bheil balaich òg na dùthcha,
Falbh an cois luchd na daoraich,
`S bochd nach faiceadh leithid as cuid dhiubh,
A dol null dha `n sgoil Shàbaid.
`S an tha ceannaichean na dùthcha,
Dèanamh fortain air an t-siùcar,
Reiceadh iadsan iomadh punnd dheth,
A dhèanamh toti aor an glad diubh.
Chì thu bodach anns an tìr seo,
Anns a’ gheamhradh cheannach creimar,
Cha ’n eil foighneachd air a’ phris,
Ach gum bheil cinnt gum bi e làn aig’
`S an tha `n t-àm dhuibh sgur dha `n ùpraid,
`S a bhi tuiteam air bhur glùintean,
`S a bhi dèanamh facail ùrnaigh,
Gun tig am flu is gun sibh sàbhailte.
Cha dean e dhomhsa a bhi ro-phròiseil,
Ged a n`` mi duanag òrain,
Oir tha mòran dha mo chàirdean,
‘G òl alcohol A' Ruma Ban.
© Tìr mo Ghraidh, BBC
Tar-sgrìobhadh: Fad air Falbh ás Innse Gall
Air a dheasachadh le: Sgioba a' Phroiseigt
Song about a shipwreck and its cargo of rum.
Chanson sur une épave et sa cargaison de rhum.
Seonaidh Alasdair MacAsgaill
B' ann à Framboise a bha Seonaidh Alasdair MacAsgaill agus chaidh a bhreith `s an aon àit’. Thàinig a chuideachd à Uibhist a Tuath. Bha baile fearainn aig Seonaidh agus bhiodh e cumail chaorach `s uan `s a leithid sin; dh’obraich e `s a' choillidh cuideachd. Bha e `na dheagh sheinneadair. B’ ann tric a rachadh e gu froileag, neo céilidh, mun cuairt Siorramachd Richmond a ghabhail òran.
Chan urrainn dhuinn a bhith buileach cinnteach có rinn an t-òran seo. Tha cuid a dhaoine am beachd gur e Cairistìona NicAodhain, à Drochaid Mhira, a rinn e. Tha feadhainn eile an dùil gur e bàrd a bhuineadh dhan cheàrnaidh fhéin, fear Dòmhnall Mac an t-Saoir, a bha air a dheanamh. Co dhiubh na co dheth, tha seo `na dheagh shamhla air òran éibhinn a chaidh dheanamh le bàrd ionadail an Albainn Nuaidh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
Johnny Alec MacAskill was born in Framboise. His ancestors came from North Uist. Johnny had several different jobs over his life; he worked in the woods, fished and also kept a small farm with sheep and lambs. Johnny was a fine Gaelic singer and was often seen at milling frolics and gatherings around Richmond County.
We are not entirely certain who made this song. Some say it was a Christine MacKeigan from Marion Bridge. Others think it was a local man, Dan N. MacIntrye. In any case, this is another example of a comical song composed by local Nova Scotia bards.
Johnny Alec MacAskill est né à Framboise. Ses ancêtres venaient de North Uist. Johnny a eu différents emplois pendant sa vie : il a travaillé dans les bois, il a été pêcheur et il a également exploité une petite ferme avec des moutons et des agneaux. Johnny était un très bon chanteur gaélique et on le voyait souvent lors des fêtes liées au foulage et des rassemblements dans le comté de Richmond.
Nous ne sommes pas sûrs de l’origine de cette chanson. Certains disent qu’elle a été composée par Christine MacKeigan, de Marion Bridge. D’autres pensent que le compositeur était un homme du coin, qui s’appelait Dan N. MacIntrye. Quoi qu’il en soit, il s’agit d’un autre exemple de chanson comique composée par un barde local de la Nouvelle-Écosse.