log asteach

Siorramachdan Antaiginis is Phiogto

Stòraidhean is Naidheachdan

Dòmhnall Mhamaidh

Facal-toisich

Bha Dòmhnall Mhamaidh 'na dhuine deas-bhriathrach. An turas a bha seo, chaidh e casrùisgt' gu taigh faire 's choinnich e ri fear mór a’ sin a thug air rud éibhinn, biorach a ghràdhainn.

Neach-aithris: Lodaidh MacFhionghain

There was a witty character known as Dòmhnall Mhamaidh. One time, he attended a wake barefoot, and encountered a big man there who became the object of his sharp wit.

Dòmhnall Mhamaidh

O chionn faisg air ciad bliadhna air ais bha duine a’ còmhnuidh an Arasaig, am Mórroinn na h-Albann Nuaidhe, ris an canadh iad Dòmhnall Mhamaidh. Ged a bha e car faoin ann an cuid do dhòighean, bha e neo-eisimealach is ainmeil air son a bhi glé dheas-bhriathrach. Thachair dha a bhi air chuairt feadh na dùthcha aon uair, rud air an robh e glé dhéidheil. Có-dhiùbh, oidhche de na h-oidhcheanan thachair dha a bhi an tigh-faire aig ám na h-ùrnuigh. Bha Dòmhnall cas-ruisgte `s e `n a shuidhe faisg air an teine, `n uair a thàinig bodach mór a stigh, `s mar a thuit am breamas anns a’ chùis, sheas e air òrdagan Dhòmhnaill. Thug Dòmhnall leum `n a sheasamh gu grad, `s e toirt sùil’ air a’ bhodach o shàil gu mullach a chinn, thuirt e, “A Fhreasdail `g ar dìon o do leithid, `s truime thu na `n each, `s truime thu na `n damh; `s truime thu na `n elephant mhór a bha a’ tarruing bagaichean an airm `s an àird an ear; a dhiabhoil bhodaich tha thu ann."

Tar-sgrìobhadh: Sgialachdan à Alba Nuaidh
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain

A story concerning the witty character, Dòmhnall Mhamaidh.

Narrated by Stacey MacLean.

Nìall Stìol

Bha Nìall Stìol `na dheagh neach-bruidhinn na Gàidhlig a bhuineadh dha 'n Bhaile Bheag. Thug e seachad roinn do stòraidhean do C.I.N. MacLeòid a dh'inns mu eachdraidh àiteachan a bh' ann mun cuairt air Siorramachd Phiogto. Ghabhadh e stòraidhean ait air cuid dhe na daoine iomraiteach a bha an cuimhne dhaoine r'a linn.

Neach-aithris: Lodaidh MacFhionghain

Neil Steele was a very good Gaelic-speaker from New Glasgow. He contributed a number of stories to C.I.N. MacLeod concerning local history in the Pictou area. He could tell stories about notable people still remembered during his own day.

Siorramachdan Antaiginis is Phiogto

Stòraidhean is Naidheachdan

An t-Each Dubh

Facal-toisich

Air Oidhche Challainn, chaidh Dòmhnall astaigh a chnoc sìdh far a robh danns’ a’ dol. A h-uile neach a’ sin a chanadh trì faclan àraid, gheobhadh e each briagha dubh dha fhéin, agus `s e sin a rinn Dòmhnall. Thill e dhachaidh leis an each, ach chaill e `n t-each as deaghaidh ùine bho nach do chuir e meirg gu chunbhalach air a chluasan mar chaidh innse dha.

Neach-aithris: Lodaidh MacFhionghain

On a New Year's night Donald entered a fairy mound where dancing was going on. Any among the company who could utter a certain three words would receive a fine black course for himself, so that's what Donald did. He returned home with the horse, but after a time he lost it because he neglected to apply rust regularly to its ears as he'd been told to do.

An t-Each Dubh

Bha Iain agus Dòmhnall a’ dol dhachaidh á Merigomish gu Allt Bhàilidh aon uair air oidhche na Calluinne. Thàinig iad le chéile gu sìdhean. Chuala iad ceòl is chunnaic iad solus, is rinn iad calg-dhìreach air an àite. Ràinig iad dorus fosgailte, agus air dhaibh coimhead a steach, chunnaic iad seòmbar mór, farsuing, `s an robh na ciadan dhaoine a’ tionndadh mu’n cuairt `s a’ dannsa. Thuirt Dòmhnall ri Iain, “Tha mise a’ dol a steach a dheanamh tùrn còmhla riutha.” “Dean air do shocair, amadain,” arsa Iain, “tha thìd’ againn a bhi falbh dhachaidh.” Ach, `s ann dìomhain a bha a chomhairle. Mun robh dòigh air bacadh a dheanamh air, sud Dòmhnall `n a dheann seachad air a chompanach, agus leum e a steach do’n t-seòmbar, `s shìn e ri dannsa gu aotrom, cridheil, còmhla ris na sìdhichean, `s dhùnadh an dorus gu teann air a chùlthaobh.

A nis, fhad `s a bha Dòmhnall a’ dannsa `s an t-sìdhean, bha e a’ gabhail aire air gach iomairt a bha a’ dol mu thimchioll. Mar a bha a h-uile duine a’ ruidhleadh mu’n cuairt, dh’ éigheadh aon sìdhiche `n a `m measg trì faclan an cainnt na sìdhichean, augs cho luath `s a dheanadh e sin, dh’ fhosgladh an dorus is thigeadh sìdhiche a steach le each breagha dubh aige air strian. An uairsin, leumadh an duine beag a labhair na trì faclan, air muin an eich, agus sud e a’ marcachd air falbh ás an t-sìdhean mar an dealanaich fhéin.

Thachair so uair is uair. Thigeadh each dubh a steach, is dh’ fhalbhadh sìdhiche eile air muin an eich.

Bha miann a chridhe aig Dòmhnall fhéin air each mar sin fhaighinn, is mar sin chuir e a theanga timchioll air na trì faclan cho fileanta `s a dh’ fhaodadh e; 's dh’ éigh e iad àrd a chlaiginn, agus sud agaibh, mo ghille math ort, each dubh eile a’ tighinn a steach. Leum Dòmhnall air gun dàil, agus ann am mionaid dh’ fhairich e e fhéin còmhla ri ciadan eile d’a sheòrsa, a’ marcachd troimhn choillidh air eich dhubha le luathastar is le sìnteagan gàmagach mar gum biodh iad uile air a chuthach.

Cha robh iad fada gus an d’ ràinig iad na “barrens,” agus chuala iad coileach dubh a’ gairm. Thuirt an sìdhiche a bha a’ marcachd air thoiseach air Dòmhnall, “Is math dhuit-sa gun do ghairm an coileach dubh.” Thuir an sìdiche a bha a’ marcachd air dheireadh air, “Is math dhuit-sa gu dearbh gun do ghairm an coileach dubh gun ite gheal.”

Ann an tiotan dh’ fhairich Dòmhnall e fhéin, leis fhéin a’ marcachd – thuig e an uairsin càit an robh e, is ràinig e dhachaigh.

Cha robh Dòmhnall cinnteach ciamar a dhéiligeadh e ris an each, is mar sin, chuir e a chomhairle ri seann nàbaidh a thuirt ris a h-uile cnap de sheann iarunn a chruinneachadh, agus a’ mheirg a sgrìobadh dheth. Dh’ fheumadh e beagan de’n mheirg sin a chur an cluasan an eich a h-uile maduinn. “Ma nì thu so a h-uile latha gu cunbhalach,” ars’ a nàbaidh, “`s e deagh each a bhios ann dhuit fhéin, `s do d’ mhac, agus `s dòcha do d’ ogha.”

Uill, chum Dòmhnall an t-each fad ochd bliadhna, ach thàinig maduinn a bha sud `n uair a chaidh a’ mhart aige an sàs ann am bogalach. Mar sin, dh’ iarr Dòmhnall air a mhac a’ mheirg a chur an cluasan an eich, mar bu nòs dha fhéin; is thog e rithe le caraid no dhà a shlaodadh na mairt ás a’ bhogalach. Chuireadh e a’ mhaduinn seachad ag obair mar so.

`N uair a thill Dòmhnall `s e a’ chiad rud a thuirt e, an deachaidh freasdal a dheanamh air an each. Mar a thachair, bha barrachd obrach aig a mhac ri dheanamh na b’ àbhaist, is dh’ aidich e nach do chuir e a’ mheirg ann an cluasan an eich idir.

Chaidh Dòmhnall `s a mhac, matà, a mach còmhla do’n t-sobhal, is gu dé a fhuair iad an àite an eich ach seann stoc craoibhe daraich.

Tar-sgrìobhadh: Sgialachdan á Alba Nuaidh
Neach-aithris: Stéiseag NicGilleathain

A story relating Donald's encounter with the fairies.

Narrated by Stacey MacLean.

Iain MacGille-Bhràth

`S e fear a mhuinntir Allt a’ Bhailidh, faisg air crìoch Shiorrachd Antaiginis, a bh’ ann an Iain MacGille-Bhràth. `Na dheagh sgeulaiche, bha e làn seann seanchais a thànaig anuas bho ghlùin gu glùin `s an teaghlach aige fhéin. Chaidh stòraidh an Éich Dhuibh a chlàradh aige le fear Calum Iain MacLeòid a bha `s an àm air fhastadh ann aig Oilthaigh Fhransaidh Xavier ann an Roinn na Ceiltise. Chaidh a' stòraidh seo fhoillseachadh ann an leabhar stòraidhean a dheasaich Calum Iain fo `n tiotal Sgialachdan á Albainn Nuaidh.

Neach-aithris: Lodaidh MacFhionghain

John MacGillivray was a native of Bailey’s Brook, Pictou County. He was a good story teller with a traditional knowledge from his own family and the surrounding area. The Black Horse story was recorded by C.I.N. MacLeod, who taught at the St. F.X. Celtic Department. It was published by MacLeod in a book titled Stories from Nova Scotia.

Siorramachdan Antaiginis is Phiogto

Cinneadas is Creideamh

Ùrnaighean

Facal-toisich

Tha a’ chonair Mhoire cudthromach ann am beatha cuid a Ghàidheil. `S e Ùrnaigh ar n-Athair agus Fàilte dhut a Mhoire, am measg feadhainn eile, a `s moth' a bhios `gan gabhail ann.

Neach-aithris: Frangag NicEachainn

The recitation of prayers such as the Lord’s Prayer, Hail Mary and Glory Be are commonly said in Catholic households. For many Gaels, rosaries are a source of comfort and reinforcement of faith.

On récite souvent dans les foyers catholiques des prières comme le Notre Père, Je vous salue Marie, et Gloire au Père. Pour de nombreux Gaëls, les rosaires étaient une source de réconfort et d’approfondissement de la foi.

Ùrnaighean

A' Chreud
An Gloir
Ùrnaigh an Tighearna
Fàilte Dhut a' Mhoire
?

- Anna NicDhòmhnaill, Allt an Dotair

Annie MacDonald, Doctor's Brook, reciting prayers.

Siorramachdan Antaiginis is Phiogto

Cinneadas is Creideamh

Slàn Math Leibh Air Chuan

Facal-toisich

Rinn A.T. Dòmnallach an t-òran seo a mholas saighdearan òga à Alba Nuadh aig àm a' Chiad Chogaidh Mhóir. Dh' fhoillsich an Antigonish Casket an t-òran ann an 1916. 'S ann á Baile Mhoirein, Siorramachd Antaiginis a bha A.T. B' e Iain MacIll’Bhràth a bu sheanair dha. 'S e "Iain am Piobair" a thug 'ad air MacIll’Bhràth agus 's e bàrd 's piobair ainmeil a bh’ ann. Theagaisg A.T. clasaichean Gàidhlig aig Oilthigh Naomh Fransaidh Xavier fad dà bhliadhna eadar 1919 's 1921.

Neach-aithris: Lodaidh MacFhionghain

This song of praise was made for the young men of Nova Scotia who were going to battle in WWI. It was composed by A.T. MacDonald of Morristown, Antigonish County and was published in the Antigonish Casket in 1916. A. T. MacDonald was the grandson of the well-known piper and poet, John MacGillivray (1792-1862). A.T. MacDonald taught Gaelic at St. F.X. University for two years, 1919-1921.

Ce chant de louanges a été composé pour les jeunes hommes de la Nouvelle-Écosse qui partaient au combat lors de la Première Guerre mondiale. Son auteur est A. T. MacDonald de Morristown, dans le comté d’Antigonish. Il a été publié dans le Antigonish Casket en 1916. A. T. MacDonald était le petit-fils de John MacGillivray (1792–1862), célèbre cornemuseur et poète. A. T. MacDonald a enseigné le gaélique à l’Université Saint Francis Xavier pendant deux années, de 1919 à 1921.

Slan Math Leibh air Chuan

Deoch slàinte nam fearaibh
Dh’fhàg an baile Diluain,
Deoch slàinte nan gallan
Dh’fhàs fiùghanta fallain,
`S bho `n sheòl sibh o’n chala
Slàn math leibh air chuan.

Thoir a nuas an deoch làidir
Mar bu mhinig le Gàidheil,
Òl deoch slàinte nam bràithrean
Tha air bhràighe nan stuadh.

`S iomadh athair `us màthair
Agus piuthar `us bràthair,
Le cridhe glé chràidhte
Rinn sibh fhàgail fo smuain.

`S iomadh srath agus gleannan
Air Tìr Mór, agus Eilean,
Anns na dh’fhàg sibh ur leannan
Grinn, ceanalta, suairc’.

Nuair a théid na fir bhorba
Gu taobh eile na fairge,
Faodaidh Mortair nan Leanaban
A chuid airm a chuir suas.

Sliochd nan Gàidheal luath-làmhach
Rachadh dian ri uchd catha,
`S iad a dhèanadh an sgathadh
`N am crathadh na cruaidh.

Bidh ur nàimhdean fo `r casan
`Ga stampadh mar ghasan,
Pìob mhór nan trì dosan
Sìor fhroiseadh nan duan.

Chan eil fàth bhi `gur tuireadh.
Tha ur dùthaich `gur sireadh,
`S mura till sibh ruinn tuilleadh
Thig ar mire gu gruaim.

Nuair a dhìoghailtair an deachaimh
`S a théid a’ chùis seachad,
Gur e fear nach till dhachaidh,
Fear as fhaide bhios buan.

Bidh e cliùiteach `s gach earrann
Air muir `us air fearann,
Bidh e mùirneach `us maireann
Ann an Talla nan Tuath.

`S e mo dhòchas ur ruighinn,
`S e mo dhùrachd ur tighinn,
`S bho na tha sinn `nar suidhe,
Lìon a rithist a’ chuach.

.................................................................................................

Cha b’ e rùn a bhith pòiteach
Dh’fhàg mùirneach gu h-òl sinn,
Ach cliù nam fear òga
Nach sòradh a luach.

Tha sibh “Sìol nam fear fearail”
Dha’ m bu bheus a bhith duineil,
Dhuibh bu dual a bhi gramail
Dol an coinneamh luchd fuath.

`N Albainn Ùr an cois sàile
`S ann a fhuair sibh ur n-àrach,
`S cha till sibh bho ‘n làraich
Gu bràcha gun duais.

Sibh na curaidhean calma
Théid gu h-ullamh fo’r n-armaibh,
Bheir sibh breacan na h-Alba
Do’ n Ghearmailt air chuairt.

`S ann tha `n còmhlann is grinne
Air bhòrdhabh na luinge,
Sìol rùnach a’ chruinneachd (?)
Gràinne mullaich na sguab.

Gu’ m bu phùdar `ga chaitheamh
Ann a mosguinn a’ chatha,
Bidh an Duitseach `na laighe
Mu `n téid claidheamh an truaill,

Bidh e cliùiteach `s gach earrann
Air muir `us air fearann,
Bidh e mùirneach `us maireann
Ann an Talla nan Tuatha.

A song of praise for WWI soliders from Nova Scotia.

Chant néo-écossais à la louange des soldats de la Première Guerre mondiale.

Maxie mac Dhòmhnaill Aonghais Iain Aonghais Eòin

Chaidh Maxie mac Dhòmhnaill Aonghais Iain Aonghais Eòin a bhreith `s a thogail air Rathad an Tàilleir, Highland Hill, Siorramachd Bhioctoria. `S ann a mhuinntir Bharraigh a bha a chuideachd. Ged a dh’ obraich Maxie shuas Ontario fad iomadh bliadhna, thill e dhachaidh do Highland Hill. Tha e 'na bhall do Sheinneadairean Gàidhlig Shanndraigh.

Neach-aithris: Lodaidh MacFhionghain

Maxie Dan Angus MacNeil was born and raised on the Tailor Road in Highland Hill, Victoria County. He is descended from Barra people. After working away in Ontario for many years, Maxie returned home and took a vital role in the Iona Gaelic community. He became a member of the Iona Gaelic Singers and can still be found today sharing a song or two at milling frolics around the island.

Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or

Na h-Òrain

Amach à Point Aconi

Facal-toisich

Gabhaidh `ad an t-òran luaidh seo, air a chlàradh ann an Abhainn Ottawa, air an fhonn chumanta “Faill Ill Eileadh ó Ro.” A's a’ chlàradh seo, air a sheinn aig Rhodena Dhòmhnaill Iain, tha dealbh air soitheach-seòlaidh ann. Tha fear dhe `n sgioba `g innse mu dheidhinn a’ chuain chaochlaideich `s dé cho goirt a dh’ fhàgadh a làmhan leis an t-sàl `s e `tarraing nan ròpan.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

This milling song, recorded in Ottawa Brook, Victoria County, is sung to the well-known chorus, “Faill Ill Eileadh ó Ro”. In this version, sung by the late Rhodena MacLellan, a sailing vessel is described by a member of the crew. The man describes traveling through variable waters, and his job on the ropes that has left his hands damaged from the salty water.

Cette chanson de foulage, enregistrée à Ottawa Brook, dans le comté de Victoria, est chantée sur l’air du refrain bien connu « Faill Ill Eileadh ó Ro ». Dans cette version, chantée par feue Rhodena MacLellan, un voilier est décrit par un membre de son équipage. L’homme décrit les voyages à travers des mers imprévisibles et dit que l’eau salée à laquelle il était exposé dans son travail dans les cordages a fini par abîmer ses mains.

Amach à Point Aconi

Fa ì éileadh o ro
Fa ì éileadh o ro
Fa ì éileadh o ro
'S ochoin, nuair a dh’ fhalbh sinn.

Amach às Point Aconi,
Bha double reefs `s foresail
Bha mainsail air a’ lowaradh
'S an jib cha mhór nach d’fhalbh i.

'S e rinn mo mhalaidhean gruamach
Mo shùilean 'g iarraidh dùnadh
A bhith cho tric 'ga stiùireadh
Le uisge ciùin is garbhan

'S e rinn mo làmhan grànda
'S dh’fhàg iad mar a tha 'ad
A bhith cho tric 's a [t]-sàile
Le ròpa làidir cainbeach. [tape: cainbte]

Seo dhuibh suidheachadh dhen òran a chaidh a chlàradh aig Chalum MacNìll (”Maxie” Dan Angus Iain Aonghais Eòin), Highland Hill, Siorramachd Bhictoria mar phàirt do Phròiseact nan Òran Nòs is Fonn fo sgéith a' Chlachain Ghàidhealaich 's a' bhliadhna 2004.

Fa lìll éileadh ò ro,
Ho rò hi rìthill ò ro
Fa lìll éileadh ò ro,
'S ochoin mar a dh’fhalbh sinn

Siod far a robh ‘n iùbhrach
Nuair a chuir sinn rith’ a h-aodach
Gun seòladh i mar fhaoileag
An aodann na fairge

Baddeck a rinn sinn clearance
Air madainn moch Di-ciadaoin
Bha brìothas ann o `n iar-dheas
A’ tarraing gruaim gu soirbheas

Mach aig beul Bhra ‘Or
Bha uisge mór ‘s ceò air
Bha crodh againn air bòrd
Mi-dhòigheal ‘ad air fairge

'Dol seachad Rubh’ an t-Salmon
A Rìgh gu robh i gàbhaidh
'S i 'togail an t-sàile
An àird’ o ‘n ghainmhich

'S e dh’fhàg mo làmhan grànda
'Nan gàgan mar a tha ‘ad
Cho tric 's a bhios an sàl ann
Ri ropa làidir cainbeach

Eachann ‘s e 'taomadh
Ealasaid bidh aotram
A’giulain móran aodaich
Mus sgaoil i air fairge

'Dol seachad Point Aconi
Bha double reefs ‘s a’ foresail
Bha mainsail air a’ lowaradh
'S an jib cha mhór nach d’fhalbh i

Mis’ a bha stiùireadh
'S an caiftean 'gabhail ùrnaigh
'S Daididh air a’chùlaibh
'S e ‘cunndais a chuid airgead

A milling song depicting life on a sailing vessel.

Chanson de foulage racontant la vie à bord d’un voilier.

Rhodena ni’n Dòmhnaill Iain `ic Mhìcheil D. `ic Dhòmhnaill Dhotair

`S e Rhodena Dhòmhnaill Iain `ic Mhìcheil D. `ic Dhòmhnaill Dhotair a tha a’ gabhail an òrain seo. `S ann às An Acarsaid a bha i. `S e stoc às Eilean Bharraigh a bha `na cuideachd. Anns an t-seann dùthaich, mun do dh’fhalbh iad, thugadh Na Dotairean, mar leas-ainm, air an teaghlach. Bhiodh i gu minig a’ gabhail òran `s a’ chidsin. Cuideachd, bha i uamhasach fhéin math gu sinnsearachd.

Chan urrainnear le cinnt a shònrachadh có am bàrd a rinn an t-òran seo. Tha cuid dhe `n bheachd gur ann aig fear do Chloinn Nìll, air neo còmhlan a bhuineadh do choimhearsnachd Ghlinne Gharaidh, Cùl a’ Phòn Mhóir, a chaidh an t-òran seo a dheanamh.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

A native of Ottawa Brook, Rhodena MacLellan (née MacNeil) sings a locally composed sailing song. Her people came from Barra. This particular branch of the MacNeils was known as “The Doctors,” a name given to them before they left Scotland. Rhodena would often sing songs in the kitchen. She was also very good at genealogy and people would come to her from all over to learn about their family histories.

No one is actually sure who made this local song. It seems likely though that it was composed by a MacNeil, or MacNeils, from the community of Glen Garry in the rear of Big Pond, Cape Breton County.

Rhodena MacLellan (née MacNeil) est née à Ottawa Brook. Ses ancêtres étaient originaires de Barra. Cette branche particulière des MacNeil était appelée la « branche des docteurs », nom qui lui avait été attribué avant même qu’elle quitte l’Écosse. Rhodena chantait souvent des chansons dans la cuisine. Elle était également douée en généalogie et les gens venaient souvent chez elle d’un peu partout pour en apprendre davantage sur l’histoire de leur famille.

Personne ne sait vraiment qui a composé cette chanson de la région. Il est probable qu’elle a été composée par un MacNeil ou MacNeils de la communauté de Glen Garry à l’arrière de Big Pond, dans le comté du Cap-Breton.

Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or

Na h-Òrain

Bha mi `Raoir gu Sunndach, Sunndach

Facal-toisich

Rinneadh an t-òran seo leis an deagh bhana-bhàrd Bean Iain Ruairidh `ic `Ill-Eòin à Cùl Eilean na Nollaig. Tha na ceathramhan ag innse mar a thachair nuair a thuit i `s gun do bhrist i a làmh turas a bha i `s a’ choillidh a dh’ fhaighinn connaidh. `S e ban-Dòmhnallach a bu chinneadh dhi mu `n do phòs i. Anns a’ chóigeamh ceathramh dhe `n òran, tha i `toirt iomraidh air na Dòmhnallaich a bhi `nan dream cliùmhor.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

This song was made by Bean Iain Ruairi MacNeil a local bardess. One day she went out into the woods to get firewood she fell and broke her arm. She composed this song on that occasion. She was a MacDonald before she married and it is interesting to note her pride of her lineage in the fifth verse of the song.

Cette chanson a été composée par Bean Iain Ruairi MacNeil, barde de la région. Un jour, elle est partie dans la forêt pour chercher du bois pour son feu et elle est tombée et s’est cassé le bras. Elle a composé la chanson à cette occasion. Elle était une MacDonald avant de se marier et il est intéressant de noter combien elle est fière de sa lignée à la cinquième strophe de la chanson.

Séisd:
Bha mi raoir gu sunndach, sunndach,
Bha mi raoir gu sunndach, sunndach,
Bha mise gu cridheil sunndach,
`S cha b’e leann a rinn mi òl.

‘S beag an t-ionghnadh dhomh bi tùrsach,
Ann an toiseach fuachd na Dùdlachd,
`S a lath’ a chaidh mi far an dùirne,
Cha robh dùil a’m a bhi beò.

Dh’fhalbh mo chlaisneachd ghuam `s mo lèirsinn,
Gun na dhubh a’ saoghal’ s na speuran,
`S mi gun saod agam air èirigh,
`Nam laighe leam fhéin fo leòn.

Fhuair mi `bhuill’ a loisg mi buileach,
Falt mo chinn gun na dh’fhalbh e uile,
Mar chraoibh a’ cuir ghuaip’ a duilleach,
`S gaoth `ga iomain feadh an fheòir.

A local song composed on the occasion of the bardess injuring her hand while bringing home firewood.

Chanson locale composée lorsque la chanteuse s’est cassé le bras en ramassant du bois pour son feu.

Peadar mac Bean Jack Pheadair

`S ann a mhuinntir Chùl Eilean na Nollaig a tha an deagh sheinneadair Peadar mac Bean Jack Pheadair. Bha a chuideachd à Barraigh. Chaidh Peadar a thogail ann an taigh far an tigeadh luchd-céilidh air an oidhche, gu h-àraid aig àm a’ gheamhraidh, gus òrain a ghabhail. Dh’ ionnsaich Peadar deagh roinn do dh’ òrain aig a mhàthair. Thog e òrain cuideachd aig seinneadairean Cheap Breatainn shìos rathad Bhostoin, far an do chuir e seachad bliadhnaichean móra ag obair `na shaor.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

Peter MacLean is an outstanding singer and Gaelic language advocate from Rear Christmas Island. His antecedents were of Barra origin. He was reared in a céilidh house where gatherings for singing and discussing Gaelic songs were common occasions, particularly in winter. He learned many songs from his mother, Bean Jack Pheadair, and others during his many years working as a carpenter in the Boston area among other Cape Breton Gaels.

Peter MacLean est un chanteur remarquable et un défenseur de la langue gaélique de Rear Christmas Island. Ses ancêtres étaient originaires de Barra. Il a été élevé dans une maison où on organisait les céilithe et les rassemblements pour chanter et parler des chansons gaéliques étaient fréquents, en particulier en hiver. Il a appris de nombreuses chansons auprès de sa mère, Bean Jack Pheadair, et d’autres personnes pendant les nombreuses années où il a travaillé dans la menuiserie dans la région de Boston, parmi d’autres Gaëls du Cap-Breton.

Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or

Na h-Òrain

Amach à Point Aconi, Eamag

Facal-toisich

Gabhaidh `ad an t-òran luaidh seo, air a chlàradh ann an Gillisdale, air an fhonn chumanta “Faill Ill Eileadh ó Ro.” Anns a’ chlàradh seo, tha an t-òran air a sheinn aig Eamag Rabairt Eachainn mar a bha i 'ga ionnsachadh aig a seanmhair, Rhodena Dhòmhnaill Iain, tha dealbh air soitheach-seòlaidh ann. Tha fear dhen a’ sgioba `g innse mu dheidhinn a’ chuain caochlaideich `s cho goirt a dh’ fhàgadh a làmhan leis an t-sàl `s e a’ tarraing nan ròpan.

Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach

This milling song, recorded in Ottawa Brook, Victoria County, is sung to the well-known chorus, “Faill Ill Eileadh ó Ro”. In this version, sung by Emily MacKinnon as she learned from her grandmother, Rhodena MacLellan, a sailing vessel is described by a member of the crew. The man describes traveling through variable waters, and his job on the ropes that has left his hands damaged from the salty water.

Cette chanson de foulage, enregistrée à Ottawa Brook, dans le comté de Victoria, est chantée sur l’air du refrain bien connu « Faill Ill Eileadh ó Ro ». Dans cette version, chantée par Emily MacKinnon, un voilier est décrit par un membre de son équipage. L’homme décrit les voyages à travers des mers imprévisibles et dit que l’eau salée à laquelle il était exposé dans son travail dans les cordages a fini par abîmer ses mains.

Fa ì éileadh o ro
Fa ì éileadh o ro
Fa ì éileadh o ro
'S ochoin, nuair a dh’ fhalbh sinn.

Amach às Point Aconi,
Bha double reefs ‘s foresail
Bha mainsail air a’ lowaradh
'S an jib cha mhór nach d’fhalbh i.

'S e rinn mo mhalaidhean gruamach
Mo shùilean 'g iarraidh dùnadh
A bhith cho tric 'ga stiùireadh
Le uisge ciùin is garbhan

'S e rinn mo làmhan grànda
'S dh’fhàg iad mar a tha 'ad
A’ bhith cho tric 's a [t]-sàile
Le ròpa làidir cainbeach. [tape: cainbte]

Seo dhuibh suidheachadh dhen òran a chaidh a chlàradh bho Chalum MacNìll (”Maxie” Dan Angus Iain Aonghais Eòin), Highland Hill, Siorramachd Bhictoria mar phàirt do Phròiseact nan Òran Nòs is Fonn fo sgéith a' Chlachain Ghàidhealaich 'sa bhliadhna 2004.