An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
An Drochaid Eadarainn
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Stòraidhean is Naidheachdan
Eachann Dhòimhgein, air a h-aithris le Lodaidh MacFhionghain
Facal-toisich
Bha Eachann Dhòimhgein làn spòrs agus `na dhuine ait, sònraichte. Cha mhór nach cluinnear naidheachd mu dheidhinn a's gach ceàrn dhe `n t-siorramachd. An trup seo, tha e `g innse mar a thachair nuair a dh' ith muc pìos do dhynamite.
Neach-aithris: Seumas Watson
Hector Doink was a real character, full of fun. Stories concerning his escapades can be heard in many areas. Here he tells a story of a pig that ate a piece of dynamite.
Lodaidh mac Eòis 'ic Dhòmhnaill Fhiadhaich
Rugadh Lodaidh mac Eòis Dhòmhnaill Fhiadhaich ann am Baile Inbhir Nis. Chaidh a thogail ann am Bun na h-Aibhne Deas. `S ann à Mùideart is às Eilean nam Muc a thàinig na daoine aige. Tha e `na cheannard aig Iomairtean na Gàidhlig. Chaidh urram Bàrd Mòd Rìoghail Nàiseanta na h-Albann a thoirt air ann an 2012.
Neach-aithris: Frangag NicEachainn
Lewis MacKinnon was born in Inverness and raised in Lower South River. His people came from Moideart and the Isle of Muck. After hearing Gaelic at home as a boy, Lewis decided to learn his language. He is a musician, Executive Director with Gaelic Affairs, Department of Community, Culture and Heritage and teaches Gaelic in the community. In addition, he was named Poet Laureate of the Royal National Mod in Scotland, the first time for a non-Scot to earn the title.
Crìochan Prìomh Bhaile Haileafags
Stòraidhean is Naidheachdan
Dòmhnall Mhamaidh (air a h-innse le Laura Stirling)
Facal-toisich
Bha Dòmhnall Mhamaidh `na dhuine deas-bhriathrach. Turas a bha seo, chaidh e ann cas-ruisgte gu taigh faire. `S ann a' sin a thachair e ri fear mór a thug air faclan éibhinn, biorach a ghràdhainn.
Neach-aithris: Seumas Watson
There was a witty character known as Dòmhnall Mhamaidh. One time in the summer he attended a wake barefoot, and encountered a big man there who became the object of his sharp wit.
Lorag ni’n Laird `ic Ralph
`S ann à Siorramachd Inbhirnis agus Siorramachd Rois `s an t-seann dùthaich a tha muinntir Lorag ni’n Laird `ic Ralph. Chaidh a breith fhéin ann a Haileafags, Alba Nuadh, ged a bha a teaghlach a’ fuireach ann an Còbh nam Muileach `s an àm, far a robh a h-athair `na mhinistear. Tha Lorag trang `na bean an taighe `s bidh i a’ teagasg a cuid chloinneadh a's an dachaidh aice fhéin. Bidh Lorag a’ teagasg na Gàidhlig ann an Haileafags agus tha i `sàs ann an leasachadh Gàidhlig na h-Alba Nuaidh.
Neach-aithris: Seumas Watson
Laura Stirling is descended from emigrants from Invernesshire and Rosshire. She was born in Halifax, Nova Scotia although her family was living in Orangedale, Inverness County at the time; as her father was the local minister. Laura is an active stay at home mother who home-schools her childre. Currently, Laura teaches weekly Gaelic classes in the Halifax area and is actively involved in the Nova Scotia Gaelic community.
Siorramachdan Antaiginis is Phiogto
Nòs a’ bhìdh
Maragan is Ìosban
Facal-toisich
`S e maragan agus ìosban dà bhiadh a tha cumanta ann an Siorramachd Inbhirnis agus Siorramachd Antaiginis am measg Ghàidheal. Tha cuimhn' aig an an t-seann fheadhainn air a' bhiadh seo a bhi air a' bhòrd-bhìdh gu tric an àm an òige. Tha cuid `gan deanadh fhathast. Gus marag gheal a dhèanadh, cuirear min-choirce, uinneanan, spìosan agus geir ann an caolan a' mhairt. Nìthear maragan dubha air fuil a' mhairt.
Tha an t-ìosban cus na `s motha agus dèante air feòil phronn, spìosan `s uinneanan. Thuinich roinn mhór do dhaoine a mhuinntir Lochabair agus Mhórair a's an dà shiorramachd seo.
Neach-aithris: Seumas Watson
Two sausages often prepared by Gaels in Antigonish County and Inverness County were maragan and iosban. These dishes are still remembered by the older generation in both areas, and, on ocassion, remain prepared to this day. “Maragan” are puddings made by stuffing a cow intestine with oatmeal, onions, spices and suet. For black puddings, cows blood is added.
Iosban is a larger sausage made with hamburger, spices and onions. Many people from the Lochaber and Morar areas of the Highlands settled in these counties.
Le maragan et l’ìosban étaient deux sortes de saucisses qu’on préparait souvent chez les Gaëls du comté d’Antigonish et du comté d’Inverness. Les personnes âgées se souviennent encore de ces mets dans ces deux régions et on les prépare encore à l’occasion aujourd’hui. Le maragan est un boudin fait en remplissant un intestin de vache d’avoine, d’oignons, d’épices et de suif. Pour produire un boudin noir, on ajoute du sang de vache.
L’ìosban est une saucisse plus grosse faite de viande hachée, d’épices et d’oignons. Bon nombre de personnes originaires des régions du Lochaber et de Morar dans les Highlands se sont établies dans ces comtés.
Maragan is Ìosban
Air a’ bhaile, chan eil sian a' dol a dholaidh. Aig àm na bùidsearachd, théid caolain a’ mhàirt a ghléidheadh gus maragan a dheanadh. Tha na caolain air an lìonadh le uinneanan, min-choirce, geir agus spìosan. Théid na maragan ùr-dèante a ghoileadh mu uair a thìde. Bidh iad an uair sin deiseil `son fraoighigeadh. Tha a' mharag fìor bhlasda le toirneapan `s buntàta còmhla rithe.
Bidh ìosban `ga dheanadh deiseil 's an t-fhoghar cuideachd. `S e caolan mór a’ mhàirt, air a lìonadh le feòil phronn, uinneanan agus spìosan, a tha air a chleachdadh ann. As deaghaidh an ìosbain a dhùnadh aig gach ceann, théid a chrochadh an àite blàth air a’ lobhtaidh gus a thiormachadh. Nuair a bhios e deiseil, gabhaidh e bruich, air neo goil, air a’ stòbh. Tha an t-ìosban gu h-àraidh fasanta aig àm na Nollaig.
Neach-Aithris: Stéiseag NicGilleathain
Preparation of two common sausage-like foods common among Gaels.
Narrated by Stacey MacLean.
Préparation de deux types de saucisses qu’on retrouve dans les comtés d’Antigonish et de Pictou.
Rapporté par: Stacey MacLean
Mag ni’n Eideard Chaluim Ailein Ghilleasbuig
`S ann à Ceap Sheòrais a tha Mag ni’n Eideard Chaluim Ailein Ghilleasbuig. Thàinig a cuideachd à Lochabar taobh a h-athar agus às Eilean Bharraigh `s Mùideart taobh a màthar. Tha cuimhn’ aig Mag air a’ Ghàidhlig a chluinneil nuair a bha i òg. Thigeadh piuthair a seanmhar, Floraidh NicNìll - bean-phòsda MacIllEathain - air chéilidh. Bhitheadh ise, `s màthair Mhag, a’ bruidhinn na Gàidhlig còmhla. Tha Mag a’ gabhail suim `s a Ghàidhlig, ged nach eil ach beagan Gàidhlig aice fhéin. Bidh i `gabhail pàirt gu tric ann an tachartasan na Gàidhlig `s a' Bhaile Mhór.
Neach-aithris: Seumas Watson
Mag Lowe (née MacEachern), of Cape George, shared the included information about traditional Gaelic food. Mag is descended from emigrants from Lochaber on her father’s side, and from Barra and Moidart on her mother’s side. Mag recalls hearing Gaelic spoken when she was a child; her grandmother’s sister would get together with Mag’s mother and the two would speak Gaelic together. Although Mag herself did not speak the language growing up, she is currently involved with many Gaelic activities in the Antigonish area.
Mag Lowe (née MacEachern), de Cape George, nous a fait part de ces informations sur les aliments traditionnels des Gaëls. Mag descend d’émigrants du Lochaber du côté de son père et d’émigrants de Barra et de Moidart du côté de sa mère. Elle se rappelle qu’on parlait le gaélique à la maison quand elle était petite. Mag se souvient également d’un grand nombre de recettes et de remèdes que sa mère utilisait dans son enfance à Cape George. Même si Mag elle-même ne parlait pas la langue quand elle était petite, elle participe aujourd’hui à de nombreuses activités en gaélique dans la région d’Antigonish.
Siorramachd Inbhir Nis
Cleachdaidhean nam Féilltean
Duan Calluinn
Duan Calluinn
Tha seo duan anns an t-seann... gu b’ dé dh’abradh sibh ris... Oidhche Chullain Challain Chruaidh. Thigeadh iad mun cuairt dhe `n taigh, ` s dh’fheumadh iad an dorust a ghlasadh gus an gabhadh cuideigin duan `s gheobhadh iad astaigh an uair sin. Theagamh gu faigheadh a h-uile gin dhiubh astaigh airson aon duine. Ach co dhiubh tha aon fhear a’ seo:
Oidhche Chullainn Challain Chruaidh
Thànaig mise le m’ dhuan `ga reic
Chan eil gaol agam air ìm,
`S chan eil gràidh agam air càis
Ach a'rud a tha am bonn a’bhuideil
Tha mo shlugan air a thì
Air aithris le Peadar Shandaidh Dhonnchaidh Mhóir
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
A New Year's Eve poem.
Poème de la Saint-Sylvestre.
Ceap Breatainn: Loch Bhras d’Or
Nòs a’ bhìdh
Ceathramhan Cruaidh `s Biogs
Facal-toisich
`S e biadh a bhìte gabhail `s a' chumantas cuspair Marta Ramey. Ag éirigh suas aig àm na Bochdainne Móireadh, dh'fheumadh boireannaich a bhith tapaidh mu chleachdadh flùir, salainn `s min-choirce a h-uile là. B' fhìor sin gu h-àraid `s a' gheamhradh nuair a bhiodh an crodh tioram agus an teaghlach gun bhainne. Tha Marta ag innse dhuinn mu bhiogs: bonnach do mhin-choirce air a roinn ann an ceathramhan. Aréir choltais, bha am bonnach seo gun chiall cruaidh. Bhiodh muinntir an taighe `ga ghabhail mar bhiadh na maidneadh.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Martha Ramey tells of two core foods that she often had growing up in Rear Big Pond. In the depression era, women had to be creative with such basic ingredients as flour, salt and oatmeal – especially in wintertime when the cattle would often go through a dry spell and the family would be without milk. Here Martha talks about biks, a hard oatmeal bonnach divided into pieces and eaten at breakfast time.
Martha Ramey parle de deux aliments de base qu’elle consommait souvent dans sa jeunesse à Rear Big Pond. Pendant la période de la Dépression, les femmes devaient faire preuve d’imagination avec les ingrédients de base comme la farine, le sel et l’avoine, surtout en hiver, quand le bétail n’allaitait plus et la famille n’avait plus de lait. Ici, Martha parle du biks, qui est un bonnach d’avoine sec qu’on divisait en morceaux et qu’on mangeait au petit déjeuner.
Modh bìdh
Biogs
Min-choirce
Salann
Uisge
Measgaich na stuthan ann am bobhla gu ìre mhath. Sgaoil amach an taois agus dean sguéirichean dhi mar gum biodh aran-coirce ann. Cuir air sìota mhìlseagan iad. Bruichidh gu mall iad `s an àmhainn, aig teas 300°, gus an tig dath ruadh orra. Éirich air an ithe le còta do dh’ìm `ga chur orra.
Modh bìdh
Ceathramhan Cruaidh
Flùr
Salann
Uisge fuar
Cuir na stuthan mun cuairt le chéile ann am bobhla. Sgaoil amach an taois. Dean sguéirichean dhi. Cuir air sìota mhìlseagan iad agus bruich `s an àmhainn iad gus an tig dath ruadh orra.
Preparation of staple foods like hard biscuits made of simple ingredients.
Préparation d’aliments de base comme les biscuits durs faits de simples ingrédients.
Marta ni'n Pheadair Mhóir Steabhain Mhìcheil
Rugadh `s thogadh Marta ni'n Pheadair Mhóir Steabhain Mhìcheil (NicNìll) ann a Gleann a' Gharraidh, far a robh dulachas na Gàidhlig `na àbhaist. Thàinig cuideachd Mharta à Eilean Bharraigh. Dh' fhàg Marta Cùl a' Phóin Mhóir nuair a bha i `na boireannach òg. Fhuair i cosnadh, `na searbhanta, ann am Baile Shudnaidh. `S ann a bhios i fhathast a' cur seachad cuid dha `n t-samhradh `s a' Phón Mhór. Tha e `na thoileachas dhi Gàidhlig a bhruidhinn gu ruige a' là seo fhéin.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Martha Ramey (née MacNeil) was born and raised at Glen Garry in the rear of Big Pond, Cape Breton County. The MacNeil home was often a gathering place for neighbours to share Gaelic songs, fiddle tunes and pipe music. Martha is descended from emigrants from the Isle of Barra. Martha left Big Pond as a teenager to find work in Sydney, where she worked as a housekeeper. Martha enjoys visiting Big Pond in the summer and is happy to speak Gaelic with others.
Martha Ramey (née MacNeil) est née et a grandi à Glen Garry, à l’arrière de Big Pond, dans le comté du Cap-Breton. Le foyer des MacNeil était souvent un lieu de rassemblement pour les voisins, qui venaient chanter des chansons gaéliques et jouer du violon et de la cornemuse. Les ancêtres de Martha étaient des émigrants de l’île de Barra. Martha a quitté Big Pond à l’adolescence pour chercher du travail à Sydney, où elle a été gouvernante. Martha aime retourner à Big Pond pendant l’été et est heureuse de pouvoir parler le gaélique avec les autres.
Crìochan Chamuis Anna
Na h-Òrain
Hoireann o ra ì ù a, Seumas
Facal-toisich
Tha ceathramhan an òrain luaidh seo a' toirt dealbh air bàt' a tha 'seòladh air a' chuan. `S e fear MacLeòid, duine sgairteil, calma, fialaidh a tha `ga stiùir.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This old milling song, Hoireann o ra ì ù a, can be found on Gaelstream, sung by John Shaw of the North Shore. The verses describe a mighty ship that gracefully sailed on the sea. At the helm was a MacLeod man, who was considered to be hardy, brave and generous to his crew on board.
Cette vieille chanson de foulage, « Hoireann o ra ì ù a », se trouve sur Gaelstream et est chantée par John Shaw, de la Rive Nord. Les strophes décrivent un navire puissant qui naviguait avec grâce sur la mer. L’homme qui se trouvait à la barre était un MacLeod, qui était considéré par son équipage comme étant robuste, brave et généreux.
Hoireann ó ra ì ù a
Hiuraibh o ro hug eile
Hoireann ó ra ì ù a
Chì mi `m bàta amach `an caolas,
Tha mo ghaol innte gun éirigh.
Chì mi `m bàta amach `an rubha,
`S i `na siùil fo làn eudach.
`S àrd a cluinnte fuaim a h-aodach,
`Nuair a sgaoilear oirr' gu léir e.
Tar-sgrìobhadh: Iain Seathach
An old sailing song.
Vieille chanson de marin.
Seumas Watson
Tha Seumas Watson air a bhi an sàs ann an cùis leasachadh na Gàidhlig an Albainn Nuaidh fad iomadach bliadhna. Tha e air fhastadh aig a' Chlachan Ghàidhealach ann an Sanndra, Siorramachd Bhictoria.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Seumas Watson has been involved with Gaelic development in Nova Scotia for many years. He is employed as manager of interpretation with Highland Village in Iona, Victoria County.
Crìochan Chamuis Anna
Na h-Òrain
An t-Each Ruadh
Facal-toisich
Rinn dithisd, Eachann mac Eachainn Ghilleasbaig, à Rubha Clann na Rothaich, agus Garat mac Fhionnlaigh Dhùghaill às a' Chùl, an t-òran éibhinn seo mu `n each ruadh a bh' aig Roland Steele. Ged bu bhreugach na ceathramhan, tha an t-òran a' toirt dealbh air each tana, làn do mhiallan. Mar gu robh ann an iomadach òran a chaidh dheanadh a's a' choimhearsnachd, chan eil ann ach ròlaist spòrsail.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Hector Carmichael of Munro’s Point, and Garrett MaDonald of Meadows Road, collborated in composing this comical song about a local man’s horse. Although untrue, the horse was described as being in poor shape and lice-infested, while the owner let on the horse was a wonderful speciman. Like many local songs, this one pokes fun by way of exageration in telling the story.
Hector Carmichael, de Munros Point, et Garrett MaDonald, de Meadows Road, ont composé en collaboration cette chanson comique sur le cheval d’un homme du coin. L’histoire n’est pas vraie, mais le cheval est décrit comme étant en piteux état et infesté de poux, alors que son propriétaire le vante comme un spécimen remarquable. Comme beaucoup de chansons du coin, celle-ci est humoristique par l’exagération dans le récit.
An t-Each Ruadh
Séisd:
Hi ri u il agus o
Mo chridhe trom 's cha charaich e
Cha taobh na caileagan mi
On sheòl mi fhìn nam mharaiche.
© Co-chruinneachadh Ralph Rinzler
A locally composed comical song that pokes fun at a man's horse.
Chanson comique composée dans la région, qui se moque du cheval d’un homme.
Ailig Dhòmhnaill Aonghais `ic Shandaidh
B’ ann do Dhrochaid na h-Aibhne a Tuath a bhuineadh Ailig Dhòmhnaill Aonghais `ic Shandaidh. Bha e `g obair air na rathaidean, a bharrachd air a' bhaile aige fhéin. Ghabhadh e òran tric an cuideachd a' chòmhlain The North Shore Gaelic Singers. `Na dhuine deas-bhriathrach, làn spòrs, bha meas mór aig daoine air Ailig àite sam bith a dheigheadh e.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Alec Kerr was born in North River, Victory County, an area settled primarily by Lewis people. Alec kept a farm and spent many years working road construction in Victoria and Cape Breton counties. He ofetn sang with The North Shore Gaelic Singers. Witty and fond of a good time, Alex was well liked wherever he traveled.
Alec Kerr est né à North River, dans le comté de Victoria, région principalement colonisée par des gens de Lewis. Alec a été fermier et passé de nombreuses années dans les travaux routiers dans les comtés de Victoria et du Cap-Breton. Il chantait souvent avec le groupe des North Shore Gaelic Singers. Il était plein d’esprit et aimait s’amuser. Les gens l’aimaient beaucoup partout où il se rendait.
Crìochan Chamuis Anna
Na h-Òrain
Dh’éirich Mi Moch Madainn Cheòthar
Facal-toisich
Thàinig an t-òran luaidh seo, air a sheinn le boireannach neo-aithnichte, à Co-chruinneachadh Ralph Rinzler a's a' Smithsonian. Bha am pìos air a chlàradh aig Cladach a Tuath anns na trì ficheadan. Tha naidheachd an òrain ag innse mu nighean òg a choinnich r' a leannan agus mar a thachair eadarra.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This milling song, sung by an unidentified singer, came from the Rinzler Collection at the Smithsonian Archives. It was recorded at a milling frolic on the North Shore, Victoria County in the late 1960s. The song, told from a young girl’s perspective, describes the secret meeting of a young couple and the strange love they shared.
Cette chanson de foulage, chantée par un chanteur non identifié, provient de la collection Rinzler des archives du Smithsonian. Elle a été enregistrée lors d’une fête de foulage à la Rive Nord du comté de Victoria, vers la fin des années soixante. Cette chanson, chantée du point de vue d’une jeune fille, décrit la rencontre secrète d’un jeune couple et l’amour étrange qui les unissait.
Dh'éirich Mi Moch Madainn Cheòthar
Hì làil ó ho gù
Hì ù ri bhó hì a hù
Hì làil ó ho gù
Dh’éirich mi moch madainn cheòthar
Chuir mi stocainn orm `s brògan
Ghabh mi mach aig cois a’ lòinein
Thàna’ mo leannan `nam chòmhdhail
Bha sgian bheag aige `na phòcaid
Bha e muigh air m’uile dhòrnain
Ghoid e dhiom na bh’air mo chòta
Cha cheannich e aig a’ stòr e
`S maraich’ e thàirneas ròpa
Air long mhór nan crannan àrda
Dheanadh càradh air na brògan
Falt mo chinn `ga chur fo bhrògan
© Co-chruinneachadh Ralph Rinzler
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A milling song concerning young lovers.
Chanson de foulage sur de jeunes amants.
Josie ni'n Thormoid Chaluim
Crìochan Chamuis Anna
Na h-Òrain
Hoireann o ra ì ù a
Facal-toisich
Seann òran luaidh a ghabhas cluinntinn air a sheinn le Seogan Màiri Dhanaidh a mhuinntir a' Chladaich a Tuath. Tha ceathramhan an òrain a' toirt dealbh air soitheach a sheòlas gu foghainteach, bòidheach air a' chuan. `S e fear MacLeòid, duine sgairteil, calma, fialaidh, a tha air a stiùir.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This old milling song, Hoireann o ra ì ù a, can be found on Gaelstream, sung by John Shaw of the North Shore. The verses describe a mighty ship that gracefully sailed on the sea. At the helm was a MacLeod man, who was considered to be hardy, brave and generous to his crew on board.
Cette vieille chanson de foulage, « Hoireann o ra ì ù a », se trouve sur Gaelstream et est chantée par John Shaw, de la Rive Nord. Les strophes décrivent un navire puissant qui naviguait avec grâce sur la mer. L’homme qui se trouvait à la barre était un MacLeod, qui était considéré par son équipage comme étant robuste, brave et généreux.
Hoireann o ra ì ù a
Hoireann ó ra ì ù a
Hiuraibh o ro hug eile
Hoireann ó ra ì ù a
A Mhic Leòid ma dh'fhàg thu `n dùthaich,
Guma cliùiteach thig do sgeula.
Guma cliùiteach thig do litir,
Agus measail agam féin i.
`Ille dhuinn a' chuailein dosaich,
Dh'aithnichinn air thoiseach nan treud thu.
`Ille dhuinn a' chuailein dualaich,
'S mór an luaidh a fhuair mi fhéin ort.
Chì mi `m bàta amach `an caolas,
Tha mo ghaol innte gun éirigh.
Tha mo leannan-sa ga stiùireadh,
Cha bhi cùram orr' m'a deidhinn
Cuir an stiùir an làimh mo leannain
Ge be 'n cala [air] an dean e
Cuir an stiùir `an làimh an Leòdaich
`S e nach sòradh stòp Jamaica.
`S e nach sòradh stòpan branndaidh
Anns a' gheamhradh `n am na feuma.
Chuala mi mach as a'bhaile,
Gu robh mo leannan a'réiteach.
Shil mi, ghul mi `s dh'fhan mi sàmhach
`S e thuirt càch gum b'fheàrr dhomh éibheachd.
`S muladach mi `siubhal coille
Air lath' soilleir `us gun ghréin ann.
`G iarraidh nam bò-laoigh `s nan gamhnach.
`S mór an call nach d'rinn mi `m feutainn.
Bainne nam bò as a' mheasair,
Cha deachaidh slige bhon dé ann.
Chì mi `m bàta amach `an rubha,
`S i `na siùil fo làn eudach.
`S àrd a chluinnte fuaim a crannaibh
`S i na deannaibh thro Chuan Éirinn.
`S àrd a cluinnte fuaim a h-aodach,
`Nuair a sgaoilear oirr' gu léir e.
************************************************
Fhad `s a mhaireas cruinn 'gan lùbadh,
Fhad `s a mhaireas siùil `gan reubadh.
`S àrd a chluinnte fuaim a siùileach;
Cruinn `gan lùbadh siùil `gan reubadh.
`S àrd a chluinnte fuaim a cupaill
`S am muir gucagach ag éirigh
© Cruinneachadh Beul-Aithris Gàidhlig Cheap Breatainn, Sruth nan Gàidheal
Tar-sgrìobhadh: Iain Seathach
An old sailing song.
Vieille chanson de marin.
Seogan Màiri Dhanaidh
Rugadh Seogan Màiri Dhanaidh shios taobh Beinn Smògaidh ann an teaghlach a bha ainmeil gu seinn, gu h-àraid air taobh a mhàthar. Air a bha e `na bhalach, chaidh a chur a dh’fhuireach gu àite Chaluim Thormaid Chaluim `s cha robh e fad' a thogail a chuid òran. Thug e bliadhnaichean móra a’ fuireach aig Abhainn a’ Chùbair, a’ seinn gu tric `s ag obair air iasgach `s a's a’ choillidh.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Seogan was born into a family living near Mount Smoky on the North Shore that was renowned for singing, particularly on his mother’s side. As a young boy he was sent to stay with Malcolm Angus MacLeod, where he rapidly acquired the latter’s songs. He lived for many years at Indian Brook and was an active traditional singer, as well as working at fishing and in the woods.
Seogan est né dans une famille vivant à proximité de Mount Smoky, sur la Rive Nord. Sa famille était connue pour ses talents dans la chanson, en particulier du côté de sa mère. Quand il était jeune garçon, il est allé vivre chez Malcolm Angus MacLeod, où il a rapidement acquis le répertoire de chansons de ce dernier. Il a vécu pendant de nombreuses années à Indian Brook et était très actif en tant que chanteur traditionnel, ainsi que dans la pêche et le travail en forêt.
Crìochan Chamuis Anna
Na h-Òrain
An Oidhche bha Luadhadh ann
Facal-toisich
Rinneadh “An Oidhche Bha Luadh Ann” le Tormad Dòmhnallach às a' Chladach a Tuath. Anns a' gheamhradh, thigeadh na h-oigridh còmhla cruinn aig frolaigean luaidh. Bu tric a bhiodh cuid ri suiridhe, le pòsadh `s banais gu bhi ann goirid `na dhéidh. Tha an t-òran seo ag innse mar a thachair an oidhche a fhuair na gillean iasad air each geal nàbaidh a chur iad `s an t-sleigh' a thug anall do fhrolaig iad. `S e Lazuras a thugadh air a' bhàrd mar leas-ainm.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
This song, “The Night of the Milling Frolic”, was composed by Norman "Lazuras" MacDonald of the North Shore, Victoria County. Frolics presented prime opportunities for young people to get together and often match making occurred. The song describes a night the lads borrowed a white horse for the sleigh that took them to a frolic. While there, a number of young men are paired up with young ladies.
Cette chanson, dont le titre signifie « La nuit de la fête de foulage », a été composée par Norman « Lazuras » MacDonald, de la Rive Nord, dans le comté de Victoria. Ces fêtes étaient d’excellentes occasions pour les jeunes de se rencontrer et il arrivait souvent que des couples se forment. La chanson décrit une nuit où les jeunes gars ont emprunté un cheval blanc du traîneau pour les conduire à une telle fête. Lors de cette fête, plusieurs jeunes hommes s’unissent à des jeunes femmes.
An Oidhche bha Luadhadh ann
Séist:
Ho ró b’e mo rùn thu,
Na cuir thu do chùl rium
O `s ann a tha mo rùn air
An nighean ùr a thréig mi.
`S an oidhche bha luadh ann
A rinn na balaich gluasad;
Gun n’ chum iad chun an tuath i,
Mo thruaigh mar a dh’éirich.
`S ann shuas aig àite Tharmaid
Siod far na thachair garbh riuth’;
Thuirt Beileag Mhór, “Gu dearbha
Tha `n fhearg air a’ bhéist ud.”
`S ann an uair sin dheònaich `ad
Gun dhéidheadh Aingidh còmhla riuth’;
`S ann aig Niall Beag bha spòrs orra,
`S na boys air na reins.
`S thuirt Donald John gu coibhneil,
“Fuiligidh an t-sleigh poidhle;
`S e Calum rinn a’ ghoibhneachd
`S gach splice a chur `na chéile”.
`S e Ailidh a bha pròiseil
Nuair fhuair e còmhla ri Seònaid;
Bha ghaileis fon a’ stòbh
Is a bhrògan fo `n t-seidhir.
Bha Murdoch cuideachd còmhla riuth’
E fhéin agus Dòmhnall
Gun dànaig Kennie Eòll’
`S thug `ad leò Sarag
`S e Dànaidh a bha aoibhneachd
Agus ... (?) air
Bu neònach nach do find e
Maighdean a ...(?)
`S tha Dòmhnallaidh (?) `g ràitinn
Gum pòs e gun dàil i
Gun iarr e i air Màiri
`Son càch cha bhi éis ann
© Co-chruinneachadh Ralph Rinzler
Tar-sgrìobhadh: Sgioba a' Phroiseigt 2012
A milling song concerning a trip to a milling frolic.
Chanson de foulage sur une aventure lors d’une fête de foulage.
Calum Thormaid Chaluim
Chuir Calum Thormaid Chaluim seachad a bheatha air a’ Chladach a Tuath ag obair mar iasgair, tuathanach agus linesman. Bha eòlas domhain, farsaing aige air òrain agus eachdraidh-bheòil an àite `s e air leth measail air spòrs is fearas-chuideachd am measg dhaoine. `S ann à Sgalpaidh na Hearadh a thànaig cuid dhe na daoine aige.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Malcolm Angus MacLeod lived his life on the North Shore, working as a fisherman, farmer and linesman. He had an extensive knowledge of the region’s singing tradition and oral history, and enjoyed singing and taking part in social gatherings. A number of his forebears came from Scalpay, Harris.
Malcolm Angus a passé sa vie à la Rive Nord, où il a été pêcheur, fermier et préposé aux amarres. Il connaissait très bien les chansons traditionnelles et l’histoire orale de la région et aimait chanter et participer aux activités sociales. Plusieurs de ses ancêtres étaient originaires de Scalpay, à Harris.