An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.
Anns a’ bhidio seo, tha Eòs Peadair a’ bruidhinn air mar a thog e a chuid chiùil agus a’ seinn sreath do phuirt. Tha pàirt dhiubh `nam puirt à beul.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
This video features a conversation with Joe Peter MacLean. He speaks about the manner in which he learned his tunes and plays a selection from his repertoire; several of these tunes have accompanying words.
Thòisich Eòs Peadar mac Theàrlaich ’ic Eòis air fìdhleareach a dh'ionnsachdh air a' chluais aig an taigh. B' i a' Ghàidhlig a' cheud chànan a bh' aige am broinn an taighe. Chaidh Eòs Peadar a bhreith `s a thogail faisg Baghasdail `s a' sgìreachd Locha Màiri Eumain. B' ann à Uibhist a Deas a bha sinnsearan Eòis. `S e Deasaich a bu mhuth' a sheatlig anns na crìochan goirid do Bhaghasdail. Tha meas mór aig na h-uile air Eòs Peadar mar neach-tagraidh na Gàidhlig tro cheòl `s a chuid sheanchais.
Neach-aithris: Eamag Dhòmhnallach
Joe Peter MacLean is a Gaelic-speaking fiddler who began learning music by ear at home. He was born and raised at MacAdam's Lake near Boisdale. His family's origins are in South Uist. Primarily South Uist folk settled in the area surrounding Bosidale. Joe Peter is a Gaelic supporter highly regarded by all for his music and traditional lore.
Natalie DeCoste a' dannsa ri ruidhlichean. Tha na puirt air an cluich le Kayla Marchand. Ainmeannan nam port: Rannie MacLellan’s Reel, Miss Susan Cooper.
Neach-aithris: Frangag NicEachainn
Reels danced to by Natalie Decoste, set played by Kayla Marchaned. The tunes: Rannie MacLellan’s Rell, Miss Susan Cooper.
Am Muileann Dubh - Ruidhle - Traidiseanta
King George’s Reel - Ruidhle - Traidiseanta
Far am Bi Mi Fhìn -Caismeachd luath - Traidiseanta
- Ceòl le Mìcheal Dhòmhnaill Ruairidh Dhòmhnaill
© Ralph Rinzler
Am Muileann Dubh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh o shamhraidh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh o shamhraidh
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tha an crodh a' breith nan laogh
Anns a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
Tha an crodh a' breith nan laogh
Anns a' mhuilinn dubh o shamhradh
Tha an crodh a' breith nan laogh
Anns a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
Tha an crodh a' breith nan laogh
Anns a' mhuilinn dubh o shamhradh
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Far am bi mi fhìn
Sèist
Far am bi mi fhìn is ann a bhios mo dhòchas
Far am bi mi fhìn is ann a bhios mo dhòchas
Far am bi mi fhìn is ann a bhios mo dhòchas
Far am bi mi fhìn bidh mo dhòchas ann
Théid mi fhìn is Sìne null gu taigh a' phìobair
Théid mi fhìn is Sìne null gu taigh a' phìobair
Théid mi fhìn is Sìne null gu taigh a' phìobair
'S nì sinn brod an ruidhle leinn fhìn air an làr
'S mur toir am pìobair port dhuinn airson ruidhle
'S mur toir am pìobair port dhuinn airson ruidhle
'S mur toir am pìobair port dhuinn airson ruidhle
'S ann a bheir sinn sgrìob chun an fhìdhlear bhàn
Siubhal air na cladaichean 's a' coiseachd air a' ghainmhich
Siubhal air na cladaichean 's a' coiseachd air a' ghainmhich
Siubhal air na cladaichean 's a' coiseachd air a' ghainmhich
Far am bi mi fhìn bidh mo dhòchas ann
Tunes by Mike MacDougall.
`S ann an Ingonish a chaidh Mìcheal Dhòmhnaill Ruairidh Dhòmhnaill a bhreith is a thogail. Thàinig cuideachd Mhicheil à Barraigh. `S e bhith `g iasgach a bu chosnadh dha, ach `s ann airson a chuid fhìdhleireachd a bha e ainmeil. `S e taigh céilidh a bh' aig Clann Dùghaill, teaghlach a bha làn chiùil. Bu mhinig a dheigheadh Mìcheal dha `n Chladach a Tuath a sheinneadh an fhìdheall aig dannsaichean.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Mike MacDougall was born and raised in Ingonish. His people came from Barra. He was a fisherman by trade, but famous for his outstanding fiddling. People would come from all over to the MacDougall house to hearing piping, fiddling, and song. The family was noted as being very musical. Many times, Mike would head down to the North Shore to play for dances there.
'S iomadh port a bh’ air a chumail `s air aisigeadh thro phuirt-a-beul. Seo dhuibh trì dhiubh a bha cumanta am measg an t-sluaigh.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Many of the old tunes were retained and passed on through mouth-music. Here are three common on the island: The Black Mill; Soldier’s Joy; Miss Drummond of Perth.
Rugadh Alasdair mac Coinnich `ic Iain `ic Iain ann an Còbh na Reag, far na sheitlig na daoine aige a thàinig às na Hearadh. Chuir e seachad a bheatha ri saorsainneachd is togail bhàtaichean. Bha ainm aige a bhith math gu seinn. Ghabhadh e òrain còmhla ri na Seinneadearan a Chladaich a Tuath, agus bheireadh e amach a' loidhne `s an eaglais. Thathas a' creidsinn gum b' e Alasdair a' fear fa dheireadh a bha air a réiteachadh a's an t-seann nòs.
Neach-aithris: Òmar Bhochanan
Sandy Kenny Morrison settled in Wreck Cove where is people settled when they came to Nova Scotia from Harris. Sandy Kenny was a carpenter and built boats also. He was well regarded as a singer and sang with the North Shore Gaelic Singers. He was also lead precenting in the church. He appeared in Cape Breton's Magazine as well sharing his story. It is believed that Sandy Kenny was the last man to participate in a traditional engagement rite.
An Gabh thu Bean a Dhòmhnaill Bhig - Ruidhle - Traidiseanta
The Periwig - Ruidhle - Traidiseanta
“Cuir a chadal a chàraid”
Port: The Periwig
Tha mi toileach `dol a laigh
Tha mi toileach ---
Tha mi toileach `dol a laigh
Leis a chaileag bhoidheach.
Séisd:
Horo leanaidh mi thu, leanaidh mi thu, leanaidh mi thu
A h-uile ceum gun ni thu caoidh
Tunes by Wilfred Gillis.
Rugadh Wilfred mac Lachlain Steabhain ann an Àrasaig, Siorramachd Antaiginis. B’e an t-ochdamh glùn do shliochd fhìdhleirean a thàinig anall à Mórar. Chuir Wilfred suim ‘sa cheòl nuair a bha e `na chnapach ag éisdeachd ri seinn athar. Bha Wilfred shuas Ottawa fad iomadh bliadhna ag obair ann an t-seirbheis na staiteadh.
Neach-aithris: Frangag NicEachainn
Wilfred Gillis was born in Arisaig, Antigonish County. He was the eighth generation of a family of fiddle players, who originated in Morar. Wilfred got his start on the fiddle as a boy, listening to his father Lauchie. Wilfred moved to Ottawa where he lived for many years and had a career with the civil service.
Tha a's a' phìos seo sgeul beag air duine aig a robh a' Ghàidhlig bho `n ghlùin. The e air a bhith fuireach `s an Àrd-bhaile fad bhliadhnaichean móra anist.
Neach-aithris: Seumas Watson
In this piece, we'll see the story of a native Gaelic speaker who has lived in HRM for many years now.
`S ann a's an Tairbeart an Iar a rugadh is a thogadh Dòmhnall Sheonaidh. `S e a' Ghàidhlig a' cheud chànan a bh' aig' ann an taigh a sheana-phàrantan. `S ann a mhuinntir na Hearadh a bha a shinnsearan. Thug e seachad bliadhnaichean móra ag obair am Baile Haileafags, far a bheil e 'fuireach fhathast. Tha Dòmhnall gu math taiceil do dhaoine a tha togail na Gàidhlig. Tha e fìor mhath gu naidheachdan innse.
Neach-aithris: Seumas Watson
Donnie was born and raised in West Tarbot. He was raised with his grandparents where Gaelic was the language of the home. He is descended of Harris stock. He spent many years working in HRM where he still lives today. He is very supportive of Gaelic learners and is wonderful to tell stories.
B’ ann a shliochd Uibhist a Tuath a bha Iain Niall mac Sheòrais `ic Iain `ic Iain. Rugadh e ann an Léig Ghabarus, Siorramachd Cheap Breatainn. Bha Gàidhlig aig a phàrantan `s suim mhór aca ann an ceòl na fìdhle. Thog e fìdhlearachd 'na ghill' òg. Bhiodh Iain Niall a’ cluich aig dannsaichean air feadh Cheap Breatainn an Ear Dheas. Bha e `na thoileachadh dha a bhith a’ measg chàirdean ag eiridh air puirt a' riarachadh.
Neach-aithris: Stéiseag Nic'Illeathain
John Neil MacLean was a third-generation descendent of settlers from North Uist. Born in Lake Gabarus, he was a well-respected electrician in Cape Breton/Richmond counties. John Neil was raised in a home rich in the Gaelic tradition; his parents were both fluent Gaelic speakers and their love for music was strong. Their neighbour, Earl MacVicar got John Neil started on the fiddle when he was just a boy; and school teacher Alex Ferguson, who boarded with the MacLeans, often helped John Neil pick out a few tunes in the evenings. John Neil played for dances throughout Southeastern Cape Breton and took great joy in having friends visit and sharing tunes.
Chìthear a's a' phìos seo pìobaire air leth a' seinn sreath do phuirt; srath spé agus ruidhlichean 'nam measg. Cluinnear cuideachd beagan seanchais aig Coinneach. `S e Seònaid Cluett a ghabhas danns ann.
Neach-aithris: Séidheag Nic’illeMhaoil
In this piece, you'll see a terrific piper playing a few tunes, a strathspey and a couple of reels. You'll hear also a little bit about the piper himself, Kenneth MacKenzie. Jenny Cluett gives a dance at the end of the video.
Calum Crùbach - Srath Spé - Traidiseanta
Muileann Dubh - Ruidhle - Traidiseanta
Dan J Campbell - Ruidhle - Traidiseanta
Calum Crùbach
Calum Crùbach ás a’ ghleann
Cum thall na caoraich uile
Calum Crùbach ás a’ ghleann
Cum thall na caoraich
Cum thall; na toir a nall
Cum thall na caoraich uile
Cum thall; na toir a nall
Cum thall na caoraich
Muilean Dubh
'S iomadh rud nach saoil sibh
'S a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
'S iomadh rud nach saoil sibh
'S a' mhuilinn dubh o shamhraidh
'S iomadh rud nach saoil sibh
'S a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
'S iomadh rud nach saoil sibh
'S a' mhuilinn dubh o shamhraidh
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh o shamhraidh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh, 's a' mhuilinn dubh
Tha nid na circe-fraoiche
'S a' mhuilinn dubh o shamhraidh
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
Tha 'm muilinn dubh air thuraman
'S e togairt dol a dhannsa
Tunes by Kenneth MacKenzie.
`S ann à Méinnean Mhàbu a tha Coinneach mac Raghnall Aonghais (Raghnaill Chlachair à Gearradh Bhailteas). Dh’imrich athair às Uibhist a Deas gus a theaghlach a thogail ann am Màbu. `S e NicMhuirich a bu mhàthair athar dha, bho theaghlach a bha beairteach ann an dualchas, gu h-àraid ann am pìobaireachd. Chaidh Coinneach a thogail leis a’ Ghàidhlig agus ghabh e suim 's a' phìob dar a bha e `na ghill’ òg. `S a' là `n diugh, tha Coinneach `na innleadair aig Halifax Biomedical. Tha e ainmeil math gu pìobaireachd `s fìdhlearachd agus gheobhar gu tric e ann an cuideachd a bhràithrean, Aonghas `s Calum. Tha Aonghas `na phìobair' iomraiteach agus tha Calum air leth math air an fhidhill `s air a’ phiano.
Neach-aithris: Séidheag Nic’illeMhaoil
Kenneth Archibald MacKenzie is from Mabou Coal Mines. His father, Ronald, is a native Gaelic speaker from South Uist who emigrated to Mabou to raise his family. Kenneth’s paternal grandmother was from the Currie family of South Uist, who were renowned for their cultural traditions, especially in piping. Kenneth was brought up with the Gaelic language and took an interest in bagpiping when he was a child. Today, Kenneth is an engineer and works at Halifax Biomedical in Mabou. He is a well-regarded player on the highland pipes, border pipes and fiddle and is often found in the company of his brothers Angus, also an esteemed bagpiper, and Calum, a fine fiddler and piano player.
An Drochaid Eadarainn Tha i seo 'na làraich-lìn a sholaraicheas dorust fosgailte do dhualchas beò na Gàidhlig mar a chìthear, a chluinnear 's a chleachdar a' là an-diugh ann an Gàidhealtachd na h-Albann Nuaidh.